39 . الشهاب فى الشيب و الشباب :
اين كتاب در سال 1302 ه با كتاب سلوة الخريف منسوب به جاحظ در مطبعة الجوائب به چاپ رسيده است . سيد در اين كتاب ، كه در سال 419 ه تأليف يافته است ، [1] بهترين سخنانى را كه در بارهء « شيب » و « شباب » گفته شده گرد آورده ، و معانى را با يكديگر سنجيده و نقد كرده است . او در اين زمينه از شعر ابن الرومى 46 بيت و از شعر ابو تمام 39 بيت و از شعر ابو عبادة البحترى 140 بيت و از شعر برادرش رضى 314 بيت و از شعر خود 463 بيت در اين كتاب آورده [2] و آخرين شعرى كه از خود آورده شعرى است كه در سال 421 ه سروده است .
سيد مرتضى در اين كتاب از كتاب الغرر و الدرر خود بسيار ياد كرده است . [3] صاحب ادب المرتضى گويد : در اين كتاب نصوصى از كتاب الموازنهء آمدى ذكر شده است اثرى از آن در نسخهء چاپى الموازنه نيست ، لذا به نظر مىرسد كه نسخهء چاپى ناقص باشد . [4] 40 . طيف الخيال :
بيشتر فهرست نويسان اين كتاب را در جملهء آثار سيد مرتضى ذكر كرده‌اند . وى اين كتاب را پس از كتاب الشهاب [5] و همانند همان كتاب در تتبع و عرض ابيات معانى و موازنهء بين آنها و نقد « آمدى » در موازنه تأليف كرده ، و در موضوع « طيف » متجاوز از 220 بيت از شعر ابو تمام و در همين حدود از شعر برادرش رضى و تعداد بسيارى از شعر بحترى و 325 بيت از شعر خود ، و نيز اشعارى از ديگران در مقام موازنه و تتبع ابيات معانى در اين كتاب گرد آورده است . [6] اين كتاب يك بار در سال 1374 ه در مصر از روى نسخهء دار الكتب المصريه تحت شمارهء 10313 كه از نسخهء خطى كتابخانهء « اسكوريال » عكسبردارى شده است و بار ديگر در سال 1958 م در بغداد در مطبعة دار المعرفه به چاپ رسيده است .
41 . الذريعة إلى اصول الشريعة :
اين كتاب در اصول فقه شيعهء اماميه در چهارده باب ، و هر باب مشتمل بر چندين فصل نگاشته شده است و مباحث عمدهء آن عبارت است از : خطاب ، و امر و نهى و عموم و خصوص ، و مطلق و مقيد ، و مجمل و مبين ، و نسخ ، و اخبار ، و افعال ، و اجماع ، و قياس ، و اجتهاد و تقليد ، و حظر و اباحه ، و نافى ، و مستصحب حال .

[1] . ص 3 .
[2] به غلاف نسخهء چاپ مطبعة الجوائب مراجعه شود .
[3] . ص 9 و 12 و 15 و 20 .
[4] ص 161 .
[5] . طيف الخيال ، 13 ، چاپ مصر .
[6] ادب المرتضى ، 162 .

172