< فهرس الموضوعات > بخش سوم : ادوار فقه شيعه و معرفى فقها و دانشمندان شيعه < / فهرس الموضوعات > ادوار فقه شيعه و معرفى فقها و دانشمندان شيعه همانطور كه در گذشته اشاره شد ( - 2 - 4 - 0 ) ادوار فقه شيعه را مىتوان به 9 دوره تقسيم كرد . اينك به شرح خصوصيات آنها مىپردازيم :
< فهرس الموضوعات > 1 - 3 دورهء اول : عصر تفسير و تبيين < / فهرس الموضوعات > 1 - 3 دورهء اول : عصر تفسير و تبيين 1 - 1 - 3 اين دوره از رحلت پيامبر صلَّى الله عليه و آله آغاز مىشود و تا پايان غيبت صغرى ( 329 ه ) ادامه مىيابد . در اين عصر گر چه به علَّت رحلت پيامبر گرامى اسلام صلَّى الله عليه و آله باب اجتهاد در نزد اهل سنّت مفتوح شد ولى شيعه به دليل حضور امامان به اجتهاد نيازى پيدا نكردند ، چه به عقيده آنان اقوال ، افعال و تقريرات امامان به منزله قول ، فعل و تقرير پيامبر صلَّى الله عليه و آله است و در حجيّت آن جاى هيچ گونه تردّدى وجود ندارد . البته كسانى كه به علَّت دورى و يا جهات ديگر به آن بزرگواران دسترسى نداشتند به صورت ساده اى در مسائل اجتهاد مىكردند . مثلا ناگزير بودند به خبر ثقه عمل كنند زيرا براى ايشان دسترسى به نفس قول يا فعل يا تقرير پيامبر يا امامان به طورى كه علم وجدانى حاصل كنند ممكن نبود و يا ناگزير بودند به ظواهر قرآن يا حديث نبوى و يا روايات امامان عليهم السلام عمل كنند و يا در موارد فقد نص يا اجمال و يا تعارض نصوص به آن چه عقل آنان حكم مىكرد ، از براءت يا احتياط و غيره عمل كنند . پيداست اجتهاد تا اين اندازه كار چندان دشوارى نبود و تنها عقل آنان و يا روش عقلا براى به دست آوردن حكم مسأله كفايت مىكرد .
< فهرس الموضوعات > امتيازات دورهء اول < / فهرس الموضوعات > امتيازات دورهء اول 2 - 1 - 3 با اين كه در اين دوره اجتهاد به صورت گسترده مطرح نبود در عين حال داراى امتيازاتى است كه بايد آنها را ذكر كرد :
امتياز اول .
پيشوايان اهل سنّت تا اوائل قرن دوم به عللى كه به خوبى روشن نيست از تدوين حديث امتناع مىكردند . به طورى كه نقل مىكنند : ابو بكر در آغاز احاديثى را جمع كرده بود ولى بعدا آنها را سوزاند ، عمر نيز در آغاز قصد نوشتن سنن را

117