نام کتاب : تاريخ فقه و فقها ( فارسي ) نویسنده : أبو القاسم گرجي جلد : 1 صفحه : 334
امتيازات دورهء ششم مهمترين امتيازات اين دوره عبارت است از : امتياز اول . روح اجتهاد كه از كالبد جامعهء دانشمندان شيعه رخت بربسته بود بار ديگر بازگشته و به تدريج تكامل يافت . امتياز دوم . علم اصول ، در اين دوره - مخصوصا در اواخر آن - بيشتر جنبهء شرح و تعليق و تلخيص كتب گذشتگان را پيدا كرد و از صورت تصنيف مستقل خارج شد و اين ، به شيعه اختصاص نداشت ، بلكه اصول اهل سنت هم همين حالت را داشت . امتياز سوم . در اين دوره برخى از دانشمندان شيعه به پيروى از برخى دانشمندان اهل سنت پاره اى از مسائل منطقى را نيز در كتب اصولى خود داخل كردند و همين امر سبب شد كه علم اصول ، علاوه بر علم كلام ، تحت تأثير مسائل منطقى نيز قرار گيرد . دورهء هفتم : دورهء ضعف 2 - 4 دورهء هفتم ، دورهء ضعف و فتور علم اصول بود . اين دوره در اثر نهضت اخباريان به وجود آمد و از مهمترين پيش آهنگان اين نهضت مولى محمد امين استرآبادى ( 1036 ه ) مؤلف كتاب الفوائد المدنية بود كه در بخش سوم كتاب در بارهء او سخن گفته شده است . او از دشمنان سرسخت مجتهدان بود و همه را از قديمين تا شهيدين و ديگر دانشمندان به سختى مورد انتقاد قرار مىداد و آنها را از پيروان مكتب اهل سنت مىدانست و كتاب الفوائد المدنيهء خود را در ربيع الاول 1031 در مكهء معظمه به پايان رسانده بود در رد بر مجتهدان نگاشت . اخباريان مىگفتند : 1 . مؤسس علم اصول اهل سنتند ، اگر در استنباط احكام قواعد اصولى به كار رود لازم مىآيد فروع مذهب تحت تأثير افكار آنان قرار گيرد . 2 . اگر فقه به به كار بستن قواعد اصولى نياز داشته باشد لازم مىآيد اصحاب أئمه ، فقيه نبوده باشند ، چه مسائل اين علم در شيعه پس از غيبت كبرى به وجود آمده است . 3 . اين علم سبب مىشود كه نصوص مذهب ، اهميت خود را از دست بدهد . فساد اين سخنان آشكار و نياز وافرى به اطالهء كلام ندارد . چه : أولا ، دانسته شد كه مؤسس اين علم ، اهل سنت نيستند .
334
نام کتاب : تاريخ فقه و فقها ( فارسي ) نویسنده : أبو القاسم گرجي جلد : 1 صفحه : 334