لازم است ياد آورى شود كه پس از بحث مختصر در بارهء دورهء جديد استنباط ( دورهء هشتم ) در بارهء پيدايش اخباريان و مقاومت اصوليين به تفصيل سخن خواهيم گفت .
فقهاى دورهء هفتم 3 - 7 - 3 اين دوره عصر پيدايش مذهب اخباريان بود و چنان كه قبلا اشاره شد اخباريان عقيده داشتند منبع استنباط فقه شيعه منحصرا كتاب و سنت است و در برابر اصوليين در استناد به قواعد اصولى سخت موضع مخالف مىگرفتند . اينك به اختصار به معرفى برخى از مشاهير علمى اين عصر اعم از اخباريان و اصوليان مىپردازيم :
محمد امين استرآبادى ( 1036 ه ) .
وى از محققان و محدثان شيعه بود و مسلك اخبارى را در بين علماى شيعه رواج داد و در برابر اصوليين به شدت موضع گرفت و كتاب معروف خود را به نام الفوائد المدنية در ردّ اصوليين و تقويت مبانى مسلك اخبارى تأليف كرد . مترجم شاگرد صاحب مدارك و صاحب معالم بود و در آغاز پيرو اساتيد خود بود و از آن دو بزرگوار اجازه داشت ولى بعدها به اخباريگرى متمايل شد و در تخريب روش مجتهدان و تشييد مبانى اخباريان آن چنان سرسختانه به مبارزه پرداخت كه از حيطه مباحثات معمول علمى خارج شد و بناى عداوت را بين دانشمندان شيعه براى ساليان دراز بنيان نهاد .
وى علاوه بر كتاب مذكور دو كتاب ناتمام به نام شرح استبصار و شرح تهذيب دارد . ( ريحانة الادب ، 1 / 65 ، روضات الجنات ، 33 ، مستدرك الوسائل ، 411 ، أمل الآمل ، 494 ) مولى صالح مازندرانى ( 1080 ه ) .
مولى محمد صالح بن مولى احمد سروى معروف به مولى صالح از علماى متقى و صاحب صفات نيكو و داماد و شاگرد مجلسى اول ، مولى محمد تقى بود و در محضر درس شيخ بهايى و ملا عبد الله شوشترى نيز شاگردى كرده است . از تأليفات اوست : حاشيهء شرح لمعه ، حاشيهء شرح مختصر الاصول عضدى ، حاشيه معالم ، شرح اصول كافى ، شرح زبدة الاصول شيخ بهايى .
مترجم از دختر مجلسى اول ( آمنه بيگم ) ، كه خود نيز زنى عالم و پرهيزكار بود ، فرزندى به نام هادى داشت كه از فضلاى عصر خود به شمار مىرفت و مؤلف ريحانة الادب به برخى از آثار علمى او اشاره كرده است . ( ريحانة الادب ، 424 ، روضات الجنات ، 331 ، هدية الاحباب ، 176 )

238