احمد بن ابى يعقوب اسحاق بن جعفر بن وهب بن واضح الكاتب الأصبهانى الأخبارى مولى بنى العباس » [1] و « احمد بن ابى يعقوب » [2] ، و « احمد بن واضح الأصبهانى [3] » ، و « المعروف باليعقوبى » [4] ، و « احمد بن ابى يعقوب العباسى » [5] ، و « يعقوبى » [6] تعبير شده است . تعبير « يعقوبى » و « المعروف باليعقوبى » در تأليفات متقدمين ديده نشد ، و هر چه هست در تأليفات متأخرين و پس از انتشار چاپ اروپا ديده مىشود ، در فهرست پرستن preston هم اين عنوان نبوده و بگفتهء هوتسما houtsma فراموش شده ، و جملهء « المعروف باليعقوبى » را هوتسما خود افزوده است و ظاهراً متأخرين هم از هوتسما گرفته‌اند ، و يعقوبى در شرق به « ابن واضح » معروف بوده است . هوتسما مىنويسد : ناگفته نماند كه پيش از من دخويه de goeje و جوينبول juynbool نام او را درست در اروپا معرفى نكرده بودند ، من در عنوان لاتين ، اسم « اليعقوبى » را در جاى دوم گذاردم و ابتدا وى را بنام « ابن واضح » و بعداً « يعقوبى » معرفى كردم ، چه عاقلانه همان بود كه او را به همان نامى كه ملت او را مىشناخته‌اند معرفى كنم .
در مآخذى كه به نظر رسيد ، از تاريخ و محل تولد يعقوبى چيزى بدست نيامد و ظاهراً ولادت وى در بغداد بوده است . زندگانى يعقوبى را بايد در دو قسمت بررسى كرد : يكى آن قسمت كه وى در مشرق گذرانده است و تا حدود سال 260 هجرى

[1] - اعيان الشيعه ج 10 ص 330
[2] - خريدة العجائب ص 47 ، تقويم البلدان ابو الفداء ص 387 . نهاية الارب فى فنون الأدب تأليف شهاب الدين احمد بن عبد الوهاب نويرى ( چاپ قاهرهء مصر 1935 ) ج 12 ص 704 ، 11 ، 16 ، 17 ، 20 ، 28 ، 32 ، 45 ، 53 ، 77 ، 136 ، 205 .
[3] - مختصر كتاب البلدان ابن فقيه ص 290
[4] - پشت جلد اول و دوم نسخهء تاريخ چاپ اروپا ، مقدمهء هوتسما بر تاريخ ، معجم المؤلفين ج 1 ص 161 ، اعيان الشيعه ج 10 ص 330 ، معجم المطبوعات ج 2 ص 1948
[5] - مقدمهء هوتسما
[6] - معجم المؤلفين ج 1 ص 161 ، لغت نامه ص 1126 ، معجم المطبوعات ج 2 ص 1948 ، تاريخ آداب اللغة العربية ج 2 ذيل تاريخ و جغرافى ، دائرة المعارف الأسلامية ج 13 ، مادهء جغرافيا ، بلدان الخلافة الشرقية ص 260 ، دائرة المعارف اسلامى ج 4 ص 1152

مقدمهء مترجم 17