مشو و هر سال به موقع بده كه حقشان از جهات گونه گون واجب است . از خدا چنان كه شايستهء ترسيدن از اوست بترسيد و نميريد جز اينكه مسلمان باشيد [1] . از خدا بترسيد و به خاطر وى كار كنيد . در همه كارهايتان از خدا بترسيد ، شما را و خودم را به خدا مىسپارم و از آنچه گذشته از خدا آمرزش مىخواهم و از آنچه از من سر زده از خدا آمرزش مىخواهم كه وى بخشنده است . او مىداند كه پشيمانى من از گناهانم چگونه است ، از بزرگى گناهان خويش به دو تكيه مىبرم و سوى او تو به مىبرم كه قوت و نيرويى جز به وسيلهء خدا نيست ، خداى مرا بس است و نيكو تكيه گاه و درود خداى بر محمد پيمبر هدايت و رحمت . » سخن از وقت وفات مأمون و جايى كه در آن دفن شد و كسى كه بر او نماز كرد و مدت سنش و مقدار خلافتش دربارهء وقت وفات وى اختلاف كرده‌اند : بعضيها گفته‌اند : به روز پنجشنبه دوازده روز مانده از رجب ، بعد از پسينگاه به سال دويست و هيجدهم درگذشت .
كسان ديگر گفته‌اند : در آن روز هنگام نيمروز درگذشت . و چون درگذشت پسرش عباس و برادرش ابو اسحاق ، محمد بن رشيد ، وى را به طرسوس بردند و در خانه اى كه از آن خاقان خادم رشيد بود به گور كردند . برادرش ابو اسحاق معتصم بر او نماز كرد ، آنگاه كشيكبانانى از فرزندان مردم طرسوس و ديگران ، يكصد كس ، بر او گماشتند و براى هر كدامشان نود درم مقررى تعيين شد .
خلافت وى بيست سال و پنج ماه و بيست و سه روز بود و اين بجز دو سالى بود كه در اثناى آن در مكه وى را دعا مىگفتند و برادرش امين ، محمد بن رشيد ، در

[1] اتَّقُوا الله حَقَّ تُقاتِه وَلا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ 3 : 102 . سوره آل عمران ( 3 ) آيهء 102

5775