و وى سرهنگى بزرگ را از سرهنگان بفرمود تا با سپاه از جيحون بگذشت و با ترك حرب كرد اندر ما وراء النّهر ، و كشتن بسيار كرد تا همه تركان ما وراء النّهر به زينهار آمدند و بهرام را طاعت نمودند و فرمان كردند ، و رسولان فرستادند كه بايد كه ميان ما حدّى كنى تا ايشان آن حدّ نگاه دارند و از آنجا اندر نگذرند . و بر سر حدّ مناره‌اى بفرمود تا بنا كردند و بازگشتند و باز آمد و به ملك بنشست ، و هر چه اندر تاج خاقان و اندر خواستهء او غنيمت يافته بود ، از ياقوت و مرواريد و هر چيزى ، بفرمود تا به آتشخانهء آذربايگان بردند و آنجا بياويختند ، و از همه آتشخانه ها آن بزرگتر داشتند .
و نرسى ، برادر را به رسولى به خراسان فرستاد با سپاه و بفرمودش كه به بلخ بنشيند و حد نگاه دارد از ترك تا از جيحون نگذرند . و زن خاقان ، خاتون بزرگتر ، اسير افتاده بود به دست بهرام ، او را بفرستاد تا خادمى آتشخانهء آذربايگان كند .
و هيچ چيز از آن غنيمت و از آن گوهرها و از آن خواسته دست فراز نكرد . و خبر فتح او بر خاقان و آن شبيخون با سيصد مرد و رفتن او و كشتن خاقان و هزيمت كردن سپاهش را و شدن از پس سپاه خاقان با دويست و پنجاه هزار مرد ، و رسيدن او به لب جيحون و آن كارها كه اندر زمين ترك كرد به همه چيزها ، فتحنامه نبشت به هر شهرى از مملكت خويش تا خبر به جهان اندر بپراگند . و آنگاه مردمان مملكت را گرد كرد ، مهتران را ، و خطبه كرد و خداى را عزّ و جلّ حمد و ثنا كرد و ايشان را گفت :
بدانيد و آگاه باشيد و چنان مپنداريد كه من به لهو و صيد مشغولم ، به تدبير مملكت اندرم و نه غافلم ، و ليكن من اين ملك نه به نيروى شما گرفتم و تدبير شما ، من اين همه به نيروى خويش گرفتم ، و مرا از شما نه نيرو بايد و نه تدبير به كار است .
و هر گاه كه من غايب شوم به تدبيرى از مملكت ، شما گوييد او به بازى مشغول است يا بگريخت و ملك دست باز داشت . و شنيدم كه چون من به آذربايگان شدم شما گفتيد كه وى از دشمن بگريخت ، و همى خواستيد كه رسول فرستيد به خاقان و او را ساو و باج دهيد ، و من شما را همى آزرم دارم تا شما بر طاعتايد ، نيز هر گاه از شما بىادبى آيد عقوبت بيشتر كنم از آنكه يزدجرد كرد . و يزدجرد اوّل ملكى به رفق

650