اين كتاب يكى از قديميترين كتابهاى بزرگ است كه به فارسى درى نوشته شده است و براى ما باقى مانده است . . . شمارهء اين نسخه در آن كتابخانه - كتابخانهء آستان قدس - 7481 و عدد اوراق آن 244 ، و اخبار مندرج در آن مطابق است با حوادث سال 15 تا 132 هجرى . شروع آن مطابق است با متن تاريخ طبرى ، چاپ دار المعارف ، ج 3 ، ص 601 ، و چاپ نول كشور ( از ترجمهء فارسى ) ، ص 480 ، س 3 ، ولى عبارات اين نسخه با عبارات آن چاپ هند بسيار تفاوت دارد .
. . . نسخه در ارزنجان ( از بلاد روم ) بر دست اسحق بن محمّد بن عمر بن محمّد شروانى نوشته شده است ، و در محرّم 586 به پايان رسيده است . اشعار و عبارات عربى بسيار پر غلط است و فارسيها هم كم غلط نيست . . . ( - مقدمهء استاد مينوى ، چاپ عكسى - ) من نخستين گفتار اين نسخه را - سر آغاز آن افتاده است و وقايع از سال 15 ه - ق .
شروع مىشود . - با همانند آن گفتار در نسخهء آراستهء خود در دو ستون روبروى هم مىآورم . خواست من آن است كه خوانندهء گرامى خود به سنجش اين دو نسخه بپردازد . كتاب يكى است و گفتار نيز يكى است . در دو نسخه از يك گفتار مشترك چنين تفاوتهايى ديده مىشود . جاى ترديد نمىماند كه روايتها دو گونه است و مترجم اين گفتارها ، يك تن نبوده است . اختلافها از حدّ تصرّف كاتبان فراتر مىرود .
اين حجّت من است و دليل و برهانى ديگر نمىخواهد .
از سنجش اين گفتار يگانه در دو نسخه بر مىآيد كه نسخهء اقدم - نسخهء آستان قدس - مجمل است و نارسا . چون سر آغاز آن افتاده است ، نمىدانم كه اين نسخه از دو روايتى كه به گمان من از ترجمهء تاريخنامهء طبرى به دست است ، كدامين است ؟
چه بسا از نسخهء سومى باشد كه هنوز بر من ناشناخته مانده است .
گذشته از نارسايى و اجمال و اختصار نسخهء آستان قدس ، كاربرد واژگان تازى آن بآشكارا ، بيش از روايتى است كه من اختيار كرده‌ام . اينك نمونهء گفتار مشترك :

مقدمه 47