« آدينهء دهم ، دستور ايران خواجه رشيد الدّين كتاب جامع التواريخ ، كه تأليف و تصنيف اين بيچاره بود به دست جهودان مردود بر راى پادشاه عرضه كرد و جايزهء آن پنجاه تومان مال از املاك و ديه و ضياع بستد ، و هر سال از محصول مستدركات و ريوع ارتفاعات آنجا بيست تومان نقد عفوا صفوا به وى مىرسد ، و با وجود وعده به تصنيف يك درم به مؤلَّف و مصنّف آن نداد كه سعى بليغ و جهد نجيح نموده بود و به سالها جمع كرده :
< شعر > رنج من بردم ولى مخدوم من آن به نام خويشتن بر كار كرد < / شعر > ( - تاريخ اولجايتو ، صص 55 - 54 ) - و نيز در همان كتاب تاريخ اولجايتو ، صفحهء 240 ، تفصيل ماجرا را باز مىگويد - خود به جواهر نامهء نظامى دستبرد زند و آن را با نام عرائس الجواهر و نفائس الاطايب به نام خود كند .
نمونه هايى از اين گونه انتحالها در تاريخ سلجوقيان و لباب الالباب عوفى كه سيّد على بن محمود حسينى رونوشت همانند مو به موى آن را با نام تذكرهء بزم آرا به سال 1000 ه - ق . به نام خود ارائه كرد و ديگر سرقات جزئى و كلَّى ، تسلسل اين دستبردهاى زشت را به گونه هاى پنهان و آشكار در فرهنگ و ادب ايران باز مىنمايد .
بارى ، ابو على محمّد بن محمّد بلعمى ، كه ميزان دانش او به درستى سنجيده نيست و آثارى از او نقل نشده ، و سمعانى نيز نام او را حتّى نمىبرد ، به كار ترجمهء تاريخ طبرى مأمور مىشود . همين و بس . كار را به دبيران و منشيان شايسته و دانشورى مىسپرد كه در ديوانهاى آن روزگار ، شمارشان اندك نبود .
از بررسى نسخه ها بآشكار پيدا است كه دو روايت گونه از ترجمهء تاريخ طبرى در دست است . گروهى از آن با مقدّمه‌اى به زبان تازى ، و گروهى با مقدّمه‌اى به زبان

مقدمه 42