مىكند . پس پدرم بر آن شد كه از همان كودكى مرا در كار فرا گرفتن دانش يارى كند و از هيچگونه همراهى و فراهم ساختن وسايل دريغ نورزد .
طبرى پس از فرا گرفتن مقدّمات علوم ، در دوازده سالگى آمل را ترك كرد و به شهر رى روى آورد و از مكتب بزرگانى كه از نامداران زمانه بودند ، سود جست . حديث را از محمّد بن حميد رازى و فقه را از ابو مقاتل و كتاب مبتدا را از احمد بن حمّاد دولابى ، و مغازى ابن اسحاق را از سلمة بن فضل فرا گرفت :
ما در مجلس محمّد بن حميد رازى به نوشتن سرگرم مىشديم . شبى چندين بار به نزد ما مىآمد و از آنچه نوشته بوديم مىپرسيد ، و آن را براى ما مىخواند . همچنين نزد احمد بن حماد دولابى كه در يكى از ديههاى نزديك به رى ، دولاب ، مىزيست مىرفتيم و شتابان چون ديوانگان باز مىگشتيم تا به محضر محمّد بن حميد برسيم .
طبرى چون آوازهء بلند احمد بن حنبل را شنيد به شوق بهره يا بى از محضر او رهسپار بغداد گرديد اما در نيمه راه خبر مرگ احمد را شنيد . دل از بغداد بر كند و راهى بصره گشت .
در بصره نيز از مكتب دانشمندانى چون محمّد بن موسى حرشى و عمار بن موسى قزاز و محمد بن عبد اعلى صنعانى و بشر بن معاذ و محمد بن بشار كه به « بندار » نامبردار بود ، بهره مند گرديد . حديث را به روايت هناد بن سرى و اسماعيل بن موسى بازنوشت ، و اصول قرائت را از سليمان بن خلاد طنجى آموخت ، و يگانهء روزگار ، ابو كريب محمّد بن علاى همدانى را كه خويى تند و ناستوده داشت ديدار كرد :
با اصحاب حديث به در خانه اش رفتيم . سر از پنجره بر آورد و ما را بديد .
اصحاب حديث از او درخواستند كه به آنان اذن دخول دهد . روى به آنان كرد

مقدمه 19