* ( قَدَّرَه مَنازِلَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَالْحِسابَ . 10 : 5 ) * ] و كواكب را بيافريد و منازل تا هر روز و هر شب به منزلى بود تا شمار سال و ماه بدانند .
پس گفت : قوله تعالى : * ( ما خَلَقَ الله ذلِكَ إِلَّا بِالْحَقِّ يُفَصِّلُ الآياتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ . 10 : 5 ) * گفتا اين آيتها پيدا كردم تا بدانيد كه اين جز من كس نداند كردن و نداند آفريدن . پس آيتها و نعمتها بيافريد و آنگاه اين خلق را بيافريد و اين نعمت بر ايشان ياد كرد و شكر فرمود كردن ، و ديگر فرمود ، قوله تعالى : * ( وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لأَزِيدَنَّكُمْ وَلَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابِي لَشَدِيدٌ . 14 : 7 ) * معنى تاذّن تفضّل بود كه خداى شما را فرمود كه اگر مرا شكر كنيد بر نعمتهاى من ، من نعمت بر شما افزون كنم ، و اگر ناسپاسى كنيد عذاب من سخت است ناسپاسان را پس هر كه سپاسدارى كرد ، خداى وى را نعمت اين جهانى افزون كرد . و چون [ از اين ] جهان [ بشد با آن جهانى ] پيوسته كرد . و نا ناسپاسان [ دو گروه‌اند ] گروهى را نعمت بر ايشان بدارد [ تا روز رستخيز و آنگاه به عذاب جاودانه ] فرستد ، و گروهى را نعمت اين جهانى باز گيرد و بدان جهان به بهشت فرستد .
و من بدين كتاب اندر ياد كردم [ آفريدن ] اين جهان كه خداى تعالى نخست [ بدين جهان اندر چه آفريد ، وز ] خلق نخست [ كرا ] آفريد از هر نوع ، و از گاه آدم تا بدين زمان همه ترا ياد كنم پيغمبر بر پيغمبر و ملوك و سلاطين از هر قومى و هر شخصى ، و روزگار هر كسى و سيرت و كردار هر كسى بدين جهان اندر كه بوده‌اند [ و اين همه ترا ] ياد كنم به فضل پروردگار [ و بگويم كه از ايشان كه بود كه خداى را تعالى سپاسدارى كرد و كه بود كه ناسپاسى كرد ] ، و هر كسى هر چه كرد بگويم كه خداى عزّ و جلّ با هر كسى چه كرد و چگونه هلاك كرد و كفّار بىباك طاغى را كه با پيغمبر مرسل خود طريق طغيان و عناد پيش گرفتند تا بدانى كه هر چه خداى كرد همه عدل كرد و اين جهان و اين خلق را از بهر آن كه جميع مخلوقات از اوّلين و آخرين هر كسى از آن ثواب و عقاب خويش بيابند چنان كه به قرآن اندر ياد كرد و فرمود : * ( لِيَجْزِيَ الَّذِينَ أَساؤُا بِما عَمِلُوا وَيَجْزِيَ الَّذِينَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَى 53 : 31 ) * .

10