به نام خداى مهربان بخشاينده پيشگفتار مصحح تاريخنامهء طبرى ، ترجمهء اخبار الامم و الملوك ، اثر نامدار محمّد بن جرير طبرى است كه پس از « مقدّمهء شاهنامهء ابو منصورى » كه رساله وارى بيست و سى برگى است و به فرمان ابو منصور عبد الرّزاق طوسى به سال 346 ه - ق گرد آورى گشته است ، دومين متن منثور تاريخ دار زبان فارسى است .
ترجمهء تاريخنامهء طبرى به سال 352 ه - ق . به روزگار سامانيان به دوران منصور بن نوح بن احمد بن اسماعيل صورت پذيرفته است . از آن روزگاران ، در سده هاى نخستين استقرار حكومتهاى ايرانى ، آثار چندانى به جاى نمانده است . از اين روى تاريخنامهء طبرى از نخستين نمونه هاى ارجمند زبان فارسى درى است كه گذشته از قدمت و اصالت ، به اعتبار در بر داشتن و احتواى آن بر تاريخ عمومى جهان و ايران ، از آفرينش آدم ( ع ) تا روزگار نويسنده ، مجموعه‌اى گرانبار از اساطير و داستانها و افسانه هاى آيينى و ملَّى است ، و از سويى ديگر به سبب گنجينه‌اى گرانبار از واژگان و تركيبهاى كهن زبان فارسى و پرهيز از به كار بردن واژه هاى بيگانه ، شايستهء بازنگرى و بررسى و مداقّه است .
در اهميّت تاريخ طبرى - اخبار الامم و الملوك - و شيوهء تاريخنگارى طبرى سخن بسيار رفته است و او را ابو المورخين لقب نهاده‌اند . ولى نكتهء بديع و آموزندهء اثر نامدار اين مورّخ چيره دست در آن است كه علاوه بر فراگيرى كامل و شمول تام و تمام تاريخ ، از باز گفت اساطير و افسانه ها و داستانهاى گوناگون باز نمانده است ، و بدرستى دريافته كه اعتبار تاريخ ، امروزه در آميزهء واقعيتهاى عينى و ذهنى است ، و با نقل اسطوره ها و افسانه ها است كه در تبيين مبانى تاريخ روزگاران گذشته راهى باز گشوده مىشود ، و مايهء روشنگرى و آگاهى خوانندهء نكته ياب مىگردد ، و باورهاى او را در همسنگ داشتن واقعيتها و حقيقتها امكانپذير مىسازد .
پيدا است كه سخن از درهم آميختن تاريخ و اسطوره نيست . تاريخ با معيارهاى

مقدمه 12