( فصل چهارم ) خمس بر پنج قسمت تقسيم مىشود ، عطاء و مجاهد و شعبى و نخعى و قتاده و ابن جريح و شافعى قائل به اين هستند . بعضىها گفته‌اند كه بر شش قسم مىشود يك قسم براى خدا و يك قسم براى رسول خدا و يك قسم براى ذى القربى و يك قسم براى يتيمان و يك قسم براى مساكين و يك قسم براى ابن سبيل . كه اين شش قسم را خود آيه شريفه خمس معين مىكند ( واعلموا انما غنمتم من شىء فان لله خمسه وللرسول ولذى القربى واليتامى والمساكين وابن السبيل ) منتها سهم خداوند براى بندگان محتاج خرج مىشود . ابو العاليه مىگويد : سهم خدا بايد براى كعبه مصرف شود ، و گرنه خدا سهمى ندارد ، زيرا تمام دنيا و آخرت مال خداست ، و ديگر سهمها هم در مصرف خود خرج مىشوند . حسن و قتاده مىگويند : سهم ذى القربى در زمان رسول خدا صلى الله عليه ( وآله ) وسلم مخارج آن حضرت در اهل و عيالش بود كه پس از وفات آن حضرت ابوبكر و عمر آنرا در راه جهاد خرج كردند . ابن عباس مىگويد : ابوبكر و عمر خمس را بر سه قسمت كردند . ( حسن بن محمد بن حنفيه هم همين را مىگويند ) يك قسم براى يتيمان ، يك قسم براى مساكين و فقرا و يك قسم براى ابن السبيل . سهم رسول خدا صلى الله عليه ( وآله ) وسلم و سهم ذى القربى را حذف كردند . مالك مىگويد : فىء و خمس يكى هستند كه بايد به بيت المال پرداخت شود . اما ابن قاسم مىگويد : من از معتمدين خود شنيده‌ام كه مالك مىگفت : حاكم بايد آنرا به اقرباء رسول خدا صلى الله عليه ( وآله ) وسلم بدهد . ثورى و حسن مىگويند : حاكم بايد آنرا در هر كجا كه مىداند رضاى خداست خرج كند . اما دليل ما كه مىگوئيم خمس واجب است آيه شريفه است كه مىفرمايد ( واعلموا انما غنمتم من شىء فان لله خمسه وللرسول ولذى القربى واليتامى والمساكين وابن السبيل ) به نظر ما سهم خدا و رسول يكى است . عطاء و شعبى هم همين را مىگويند : حسن بن محمد بن حنفيه و ديگران مىگويند : اسم خدا در آيه براى تيمن و تبرك و افتتاح آيه به نام خداست و گرنه تمامى دنيا و آخرت مال خداست . ابن عمر و ابن عباس مىگويند : رسول خدا صلى الله عليه ( وآله ) وسلم خمس را بر پنج قسم مىكرد . اما آنچه را كه ابو العاليه مىگويد كه يك قسمت خمس مال خداست و بايد در كعبه خرج شود ، هيچ دليلى ندارد و بخاطر حرف ابو العاليه از فعل و قول رسول خدا صلى الله عليه ( وآله ) وسلم دست بر نمىداريم . اما اينكه ابو حنيفه مىگويد نبايد خمس به ذوى القربى داده شود ، اين هم مخالف آيه قرآن است ، زيرا خدا در قرآن يك سهم از خمس را براى رسول و يك سهم از آنرا براى ذى القربى قرار داده است ، چطور مىتوان اين دو سهم را حذف كرد ؟ بهمين دليل نظر ابو حنيفه هم باطل است . اما اين كه

905