پياپى از آن افكنده شده است و از ذكر روايات مختلف در يك مورد كه در اصل عربى ذكر شده مترجم احتراز كرده و از اختلاف روايتها ، بر يك روايت كه در نزد مؤلف يا مترجم مرجح به نظر رسيده اكتفا جسته است و نيز هر جا كه روايتى ناقص يافته است آن را از مأخذهاى ديگر در متن كتاب نقل كرده و اشاره نموده است كه پسر جرير اين روايت را نياورده بود و ما آن را آورديم مانند مقدمهء مفصلى از به دو تاريخ يا داستان بهرام چوبين در سلطنت هرمز و نظاير اينها . . . » [1] از آن چه گفته شد روشن گرديد كه ابو على بلعمى وزير دانشمند در حقيقت بترجمه خشك و مقيد اكتفا نكرده و برخى فصول را نسبت باصل كتاب مقدم و مؤخر قرار داده است همچنين بتعبير خود گاهى « بيرون از كتاب پسر جرير » اخبار و تأويلات فلسفى و حكايات و قصصى دربارهء پيغمبران آورده است .
ترجمهء فارسى تاريخ طبرى مأخذ و مرجع بسيارى از ترجمه‌هاى ديگر تاريخ طبرى مانند ترجمه بتركى و ترجمه به عربى شده است زيرا بواسطهء اطناب و تفصيل تاريخ طبرى و زيادى حجم آن و اختصار و شيوائى ترجمهء بلعمى اولى موجب زحمت و عسرت استنساخ و كسالت و ملالت خوانندگان و دومى سهل التناول براى نوشتن و شيرين و شيوا براى خواننده است .
يكى از مستشرقان فرانسوى بنام دوبو LDubeaux بر آن شد كه ترجمهء بو على را بفرانسه ترجمه كند و اين كار را شروع كرد و مستشرق ديگر فرانسوى بنام زوتامبرك M . Zotemberg كار ناتمام او را دنبال كرد و بانجام رسانيد [2] مؤلف كتاب متفكران اسلام دربارهء ارزش اين كتاب چنين نوشته است :
« عبارات كتاب ترجمهء تاريخ طبرى فصيحتر و شيواتر از متن عربى است و يكى از گنجينه‌هاى نفيس نثر قديم فارسى شمرده مىشود . بلعمى در مجلد اول و قسمتى از مجلد دوم كتاب خود تا اندازه‌اى بحوادث و قضاياى تاريخى صورت داستان و قصه

[1] جلد دوم سبك شناسى تأليف ملك الشعراء بهار .
[2] متفكران اسلام

56