< فهرس الموضوعات > چگونگى پيدايش تاريخ در اسلام < / فهرس الموضوعات > چگونگى پيدايش تاريخ در اسلام عربها پيش از اسلام چنانكه همهء مورخان گفته‌اند از جهت تمدن و سياست و شوكت و اقتدار و ثروت و نيز از حيث علوم و فنون و صنايع فقيرترين و ضعيفترين ملل و امم بودند .
طبعاً در فن تاريخ نويسى كه خود يكى از علوم سودمند است نيز دستى نداشتند و اثرى از خود بيادگار نگذاشتند .
چون اسلام ظاهر گرديد ، در نتيجهء تعاليم عاليه پيشواى بزرگوار اسلام عربها در مدت كمى از آن مقام پست بيرون آمدند و بدرجات شامخ تمدن نايل شدند و با قوىترين و متمدنترين ملل آن زمان يعنى ايران و روم بناى جنگ و مبارزه را گذاشتند و در اندك مدتى آن دو كشور بزرگ را زير سيطره و نفوذ اسلام درآوردند .
شهرهاى بزرگ و آباد ايران و روم يكى پس از ديگرى بدست مسلمانان گشوده شد و طولى نكشيد كه مردم آن شهرها مسلمان و خود شهرها رنگ اسلام به خود گرفت .
اين جهانگشائى و گشودن شهرها و بسط و توسعهء تمدن و علوم اسلامى در ميان ساير ملل موجب آن شد كه مسلمانان نياز خود را بعلم تاريخ - مانند ساير علوم درك كنند و براى نوشتن شرح حال بزرگان دين و تعيين ايام و سنواتى كه در آنها حوادث و قضايائى مربوط باسلام واقع شده و نيز تاريخ صدور احكام و نظاير اينها در صدد نوشتن تاريخ و نشر آن برآيند .
< فهرس الموضوعات > دانشمندان ايرانى نخستين مورخان اسلام بودند < / فهرس الموضوعات > دانشمندان ايرانى نخستين مورخان اسلام بودند چنانكه مترجمان و نويسندگان اغلب علوم و آداب اسلامى از ميان دانشمندان ايرانى بوده‌اند ، پيشقدمان تاريخ نويسى در اسلام نيز ايرانيان بوده‌اند [1] عربهاى صدر اسلام بيشتر علاقه و توجهشان بمشاغل كشورى و لشكرى بود و از اشتغال بعلوم و ادبيات و فنون جميله خوددارى ميكردند و رغبتى به كارهاى علمى نداشتند .
علل شيوع و رواج علم تاريخ و پيدا شدن مورخان زياد در ميان مسلمانان امور

[1] جزء سيم تاريخ تمدن اسلامى تأليف جرجى زيدان

46