از علم عروض سؤال كرد و من پيش از آن روز بعلم عروض ميل و توجهى نداشتم .
پس بدان مرد گفتم : با خود قرار گذارده‌ام كه امروز در علم عروض سخنى نرانم ، چون فردا شود نزد من آى . آنگاه كتاب عروض خليل بن احمد [1] را از يكى از دوستان خود گرفتم و در تمام شب بمطالعهء آن پرداختم . پس روز را بشب آوردم در حاليكه از عروض بىخبر بودم و شب را بروز آوردم در حاليكه يك تن عالم عروضى بودم » روزى محمد بن جرير از اصحابش پرسيد كه آيا از تفسير قرآن لذت ميبريد ؟
پرسيدند اوراق آن چه مقدار خواهد بود ؟ گفت : سى هزار ورق . گفتند اين مقدار عمر انسان را بپايان مىرساند پيش از آنكه خود بپايان رسد . پس طبرى آن را در سه هزار ورق مختصر كرد . پس از آن پرسيد كه آيا از تاريخ عالم از زمان آدم تا عصر ما لذت ميبريد ؟ گفتند : اوراقش چه اندازه خواهد بود . طبرى آنچه را براى تفسير گفته بود براى تاريخ نيز گفت و آنان نيز همان پاسخ را كه پيش داده بودند ، باز گفتند .
ابو جعفر گفت : دريغ كه همتها مرده است ! پس از آن تاريخ را نيز باندازهء تفسير مختصر كرد [2] حكايت شده است كه محمد بن جرير در مدت چهل سال از عمرش هر روز چهل ورق مينوشت و نيز فرغانى صاحب كتاب صله يا المذيل [3] نوشته است كه جمعى از شاگردان طبرى مدت زندگانى استاد را از هنگام بلوغ تا زمان مرگ ( 86 سالگى ) حساب كردند ، پس از آن اوراق مصنفاتش را بر ايام حياتش قسمت كردند بهر روزى 14 ورق رسيد [4]

[1] خليل بن احمد اصلش از قبيلهء ازد بوده است و نخستين كسى است كه علم عروض را براى شعر عرب وضع كرد و نيز اول كسى است كه كتابى بنام العين در لغت عرب تأليف نمود وفات او در بصره بسال 170 واقع شد .
[2] انساب سمعانى و معجم الادباء .
[3] ابو محمد الفرغانى از شاگردان طبرى بوده است كه بر كتاب طبرى ذيلى نوشته است بنام المذيل يا صله كه از بين رفته است . Encyclopedie de lislam .
[4] معجم الادباء .

16