شيرين كردن تلخيها و سبك كردن سنگينيها و ازالهء وحشت مرگ و يأس پيرى ، قابل تحمل كردن مصائب ، جلوگيرى از بيماريهاى عصبى ، آسان كردن گذشتن از مطبوع به خاطر مصلحت ( شماره هاى الف ، ب ، ج ، د ، ز ، يب ) .
چهارم در روابط اجتماعى يعنى در اخوت و احساسات يگانگى و صميميت كه « إنَّمَا الْمُؤْمِنونَ إخْوَةٌ » ، و در حس اجراى عدالت اجتماعى و قناعت و سازش هركس به حد خود و حق خود ، و در اطمينان به ديگران كه اين فوق العاده مهم است كه انسان به زن و فرزند و رفيق خود بتواند اعتماد كند . داستان حجازى و مردى كه زن خود را بىدين كرد ، شاهدى است بر مدعا يعنى پشتوانهء عدالت . رجوع شود به شمارهء و و يج و يد و يه .
پنجم در تأثير دين در شخصيت انسان يعنى در تضعيف و تقويت شخصيت انسان . و چون شخصيت انسان مربوط است به اينكه قوى باشد يا ضعيف ، بينش و ذكاوت بيشترى داشته باشد يا كمتر ، پس اين جهت مربوط است به مسألهء قدرت و علم كه در نمرهء 2 گفتيم .
4 . راجع به تأثير دين در خوشى و بهجت ، قرآن مىفرمايد : « من عَمِلَ صالِحاً من ذَكَرٍ أوْ انْثى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّه حَيوةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أجْرَهُمْ بِأحْسَنِ ما كانوا يَعْمَلونَ » . قرآن در اين آيه خوشى و بهجت دنيا و آخرت را توأماً نتيجهء ايمان معرفى كرده است . .
5 . راجع به تأثير ايمان در حسن روابط اجتماعى :
حسن روابط اجتماعى ، محبت ، عدالت ، قدرت .
اطمينان متقابل :
حسن روابط اجتماعى به سه چيز است : اول عدالت ، دوم محبت ، سوم قدرت ( در مقابل زور ) . عدالت يعنى هركس به حقوق خود قانع و براى حقوق ديگران احترام قائل باشد ، از ظلم و ستمگرى و استثمار كه لازمهء طبيعت بشرى است پرهيز كند . احتياج انسان به اطمينان از ناحيهء ديگران در همين جا معلوم مىشود . محبت يعنى اينكه به ديگران و سرنوشت آنها علاقه مند باشد و محبت بورزد ، خارى كه پاى ديگران برود مثل اين است كه در چشم او فرورفته باشد ، « ولو أنّ امرأً مسلماً مات على هذا أسفاً . . . » .

476