ولى سعادت را به عنوان هدف خاص انبياء نمىتوان ذكر كرد ، تمام كسانى كه به نوعى به بشريت خدمت كرده و مىكنند در راه سعادت بشريت گام برمىدارند . حكما ، فلاسفه ، سياستمداران خيرخواه ، مخترعين و مكتشفين ، علما و محققين ، سربازان و مدافعان جنگى ، همه به نوعى در راه سعادت بشريت گام برمىدارند . اما سخن در نوع حركتى است كه پيامبران براى سعادت بشريت انجام مىدهند .
اگر نوع وظيفه و هدف و آرمان آنها را در نظر بگيريم ، دو چيز بيشتر نيست . يكى دعوت به حق و بيداركردن غريزه دينى و الهى است و پيونددادن بشر با ابديت است و اينكه در ماوراء جهان متغير و فانى جهان ابدى با يك سلسله نظامات ديگر وجود دارد ، و بشر براى بقا آفريده شده نه براى فنا ، بشر از خدا آمده و به سوى خدا بازگشت مىكند .
اين موضوع البته در تعليمات پيامبران اصالت دارد ، و البته ايمان به جهان ابديت و به مبدأ كامل الذات عليم و حكيم در تأمين هدف دوم پيامبران مؤثر است بلكه يگانه عامل مؤثر است ، و بدون اين آن يكى عملى نيست ، يعنى برقرار ساختن هدف اول در برقرارى هدف دوم مؤثر است ، و مقدمه اوست ولى نه اينكه هدف اصلى عدالت اجتماعى است و ايمان به جهان ابديت مقدمه وصول به عدل اجتماعى است و به خاطر اوست ، همچنان كه عدل اجتماعى نيز شرط وصول به هدف اول است زيرا عدالت اجتماعى شرط زندگى و رفاه نوع بشر است و تا عدل اجتماعى برقرار نباشد ، امكان عبادت ، تهذيب اخلاق ، تعليم و تعلم و تفكر و توازن روحى كه مقدمه توجه به حق است ضعيف است .
برقرارى عدالت اجتماعى متوقف بر دو چيز است : اول وجود مقررات عادلانه و از آن مهمتر و بالاتر اجراى عدالت .
اينكه در قرآن دارد « لِيَقومَ النّاسُ بِالْقِسْطِ » تنها اين نيست كه پيامبران مبيّن قوانين عادلانه هستند و عدالت را توضيح داده‌اند ، بلكه

47