< شعر > چون كودكان كه دامن خود اسب كرده اند دامن سوار كرده و ميدانت آرزوست < / شعر > .
عقايد بلند - پروازانه :
48 . يكى از مهمترين مسائل علمى و كاوشى انسان خود انسان بوده است و گفتيم كه انسان همواره خود براى خود دروازهء معنويت بوده است . امروز هم علوم انسانى يك رشته خاص را تشكيل مىدهد .
انسان در گذشته دربارهء خود عقايد بلندپروازانه اى داشت و اينها قسمتى از ادبيات او را تشكيل مىدهد : تو را ز كنگره عرش مىزنند صفير . . . ، دلا تا كى در اين كاخ مجازى . . .
49 . گاندى مىگويد : « آيا روا نيست معتقد شويم هرقدر تمدن عظمت پيدا مىكند ، متمدن حقيرتر مىگردد ؟ » .
روح تمدن اسلامى :
اين نكتهء بسيار جالبى است كه در برخى تمدنها ، تمدن و متمدن با هم عظمت پيدا مىكنند .
يكى از مشخصات تمدن و فرهنگ اسلامى :
زيرا آن تمدنها مانند تمدن اسلامى تنها از عنصر علم ساخته نشده ، عنصر معنويت و انسانيت و اخلاق و عواطف عاليه انسانى نيز در آن سهيم است . ولى تمدن جديد چون با سقوط انسانيت توأم شد ، تنها قوهء فكر بشر و نه دل و معنويات او در كار ساختن آن دست داشت ، يك رشته اى شد ، يك بعدى است ، لهذا غيرمتعادل است ( ر . ك : ( انسان يك بعدى ) ماركوزه ) .
گاندى به نقل مقدمهء ( اين است مذهب من ) دربارهء پوچى انسانيت در غرب مىگويد :
« من كه جز نقش ديوار و رشته هايى كه آن نقشها را به حركت درمىآورد چيز ديگر نمىبينم : منافع ، نظريات ، كالاها . شما همان گونه نمونهء ملتيد كه نقش ديوار نمونه اشخاص است . » .
گاندى به نقل مقدمهء ( اين است مذهب من ) از روى تعاليم ( اوپانيشادها ) به تعاليم سه گانه اى دست يافت :
« الف . در دنيا فقط يك حقيقت وجود دارد و آن شناسايى ذات است

400