عاقلانه اين است كه تنها در فكر هوسهاى آنى نباشد ، فكر آينده و احتمال اينكه در آينده هم هستم وجود دارد [1] . زندگى رهبانيت يا دينى احمقانه اين است كه بنا را از لحاظ دنيا بر رفتن بگذارند و دست از همه چيز ، هم از هوسها ( به ملاحظهء آخرت ) و هم از نقشه هاى وقتدار ( به ملاحظهء انتظار مرگ ) بكشند و به گوشه به انتظار مرگ بنشينند . زندگى صحيح دينى اين است كه از نظر كارهاى وسيعى كه بايد در دنيا انجام دهد بنا را بر بقا بگذارد و دست به كارهاى وسيع بزند و از نظر كارهاى فوت شدنى بنا را بر عدم بقا و رفتن بگذارد .
و باز همان طورى كه در آن سخنرانى گفته شد طول امل و هوسهاى دور و دراز داشتن يك مطلب است و احتياط و دورانديشى و مآل انديشى نسبت به آينده مطلب ديگرى است . پس توجيه ما را در جملهء « كن لدنياك كأنّك تعيش ابداً » نبايد به معنى امر به طول امل توجيه كرد . اى بسا افراد كه اهل حزم و دورانديشى نيستند ولى اهل هوا و هوسهاى آنى هستند ، و هم اهل طول املند و هم عرض امل ، زيرا املِ وعده هاى بىمنطق و مغروركنندهء شيطانى است * ( ( يَعِدُهُمْ وَيُمَنّيهِمْ وَما يَعِدُهُمُ الشَّيْطانُ الَّاغُروراً ) ) * و برعكس ، افرادى دورانديش و عاقبت انديش و محتاط هستند كه طول امل و عرض امل ندارند و اهل هوا و هوس نيستند . پس جملهء فوق اصالة الاحتياط است نه تشويق به طول امل و عرض امل .

[1] . مىتوان اين گونه زندگانى را خيّامى ، و زندگى لادينى عاقلانه را اپيكورى خواند .

38