التماس مىكرد كه نايب مرا خبر كن بيايد مرا بخرد ، مىگويد همه در صندوقى از تن و غرايز مادى محبوسيم و بايد كسى ما را بخرد و آزاد كند و پيغمبران براى آزادى مردم آمده‌اند . آنوقت مىگويد :
< شعر > زين سبب پيغمبر با اجتهاد نام خود وانِ على مولى نهاد كيست مولى آن كه آزادت كند بند رقّيت ز پايت بركند اى گروه مؤمنان شادى كنيد همچو سرو و سوسن آزادى كنيد چون به آزادى نبوت هادى است مؤمنان را ز انبيا آزادى است < / شعر > آزادى معنوى ، معنى آزادى ، ارزش آزادى اما معنى آزادى رجوع شود و مقايسه شود با گفتهء هوبز در ( آزادى فرد و قدرت دولت ) . آزادى يعنى رهايى از قيدها و سدها و مانعها [1] . يكى از احتياجات موجودات زنده آزادى است . موجود زنده چون در حال رشد و تكامل است و چون مىخواهد از قوّه به فعل رسد و خلَّاق و فعال باشد و تجلى كند ، نيازمند به شرايط مساعد و ميدان باز است . موجود زنده از طرفى نيازمند است به عوامل پرورش يعنى عواملى كه در رشد آن مؤثرند از قبيل آب و خاك و نور و حرارت و هوا در نبات ، و به مواد خوراكى نباتى در حيوان ، و از طرف ديگر نيازمند است به امنيت ، يعنى اينكه عوامل مخالفى كه حيات يا مواهب و يا شرايط موجود حيات او را تهديد مىكند نباشد و از طرف ديگر نيازمند است به آزادى ، يعنى اينكه عوامل مخالفى جلو رشد و توسعه و تكامل او را

[1] . البته اين نكته را بايد درنظر داشت كه مطلقِ نبودن مانع ( عدم المانع ) را آزادى نمىگويند . آزادى عبارت است از رها كردن يا رها شدن از قيدها و بندها و مانعها و بلكه عصيان در مقابل قيد و بندها و مبارزه با آنها . بعلاوه دربارهء هر مانعى اطلاق نمىشود هرچند آن مانع يك جريان طبيعى باشد ، بلكه دربارهء موانعى گفته مىشود كه از نوع قيد و بند است و نيروى انسان را در قيد و بند مىكند . البته فرق نمىكند كه قيد و بند فعليت يافته و سپس گسسته باشد و شأنيت دربند كشيدن داشته باشد ولى شخص خود را گرفتار آن نكرده باشد . به عبارت ديگر آزادى ، رهايى از موانع فاعل است نه از موانع فعل . رجوع شود به ورقه هاى « معنى آزادى » .

94