فلسفه براى زندگى نهفته است . و البته علماى اسلامى در عرضه داشتن اسلام به صورت يك مكتب كوتاهى كرده‌اند .
ديگر اينكه مدعى است آرمانها متغير است و ما در اين جهت در ورقه هاى « اسلام و مقتضيات زمان » بحث كرده‌ايم .
ديگر مسأله تبعيت آرمان از وضع اقتصادى است . نويسنده در اين جهت از ماركسيسم پيروى كرده و عجيب اين است كه بعدها در دنبال يك آرمان ملى است . وقتى زيربنا اقتصاد است و با تغيير اين زيربنا همه چيز عوض مىشود ، ديگر فرهنگ ملى و آرمان ملى معنى ندارد .
ديگر اينكه جهان بينى را به هيچ وجه به عنوان تكيه گاه اصلى آرمان ياد نمىكند .
ديگر اينكه در عين اينكه ريشهء آرمان را در جهان بينى معرفى مىكند و پاى حس جستجوگرى انسان را در راز خلقت به ميان مىكشد ، مىگويد اگر مردمى سطح زندگيشان يكسان بود خودبه خود جهان بينىشان يكسان مىشود . نويسنده براى جهان بينى كه چگونه بايد باشد و چه مكتبى اين صلاحيت را دارد بحثى نمىكند و فوق العاده ساده مىگيرد ، خيال مىكند همين قدر سطح زندگيها مساوى شد بالاخره يك جهان بينى پيدا مىشود .
در صفحهء 418 باز تكرار شده كه هر آرمانى نبايد مبتنى باشد بر ريشه هاى فكرى ملت ، و براى آرمان دو ريشه قائل است : ريشهء اقتصادى و ريشهء فكرى ، و مقصودش از ريشهء فكرى علايق و دلبستگيهاى قومى است نه يك منطق صحيح و مستدل ايدئولوژى مذهبى در جزوهء ( بازگشت به خويش ) ص 33 مىگويد :
« ايدئولوژيهاى غيرمذهبى زاييدهء عقل فلسفى يا علمى انسانند و در سطح يك برداشت فكرى و نظريهء فلسفى يا علمى باقى مىمانند . اما

446