هرج و مرج اخلاقى امروز را براى ما به وجود آورده است .
ملتهاى آسيايى بايد به گنجينه هاى آرمانى فرهنگى خود رو كنند و با برخوردارى از آرمانهاى فرهنگ ملى خويش راه تكامل و پيشرفت واقعى را در پيش گيرند .
در آسيا هر كشورى توانسته است براى خود از حيث اجتماعى و آرمانى شخصيتى ملى احراز كند ، آن كشور خيلى زود توانسته است ميراثهاى ناميمون غرب را ريشه كن سازد و در راه پيشرفت واقعى بيفتد ، و به عكس ملتهايى كه بناى كار را بر تقليد نهاده و اصالت و شخصيت ملى خود را از دست داده‌اند گرفتار هرج و مرج و سرگردانى شده ، گرچه ظاهر زندگيشان غربى گون شده است باطن زندگى آنها از آنچه بوده صدها مرتبه بدتر شده است . » .
نكات مثبت اين مقاله در درجهء اول لزوم يك آرمان و ايدئولوژى است كه محور فكرى افراد و وسيلهء هماهنگ ساختن انديشه ها و معيار خوبيها و بديها و وسيلهء آرامش دلها باشد .
ديگر اينكه آرمان و ايدئولوژى واردكردنى نيست ، اقتباس كردنى هم مانند علوم كه سروكارش فقط با انديشه است نيست ، بلكه بايد از عمق روح و فرهنگ ملى باشد ( البته اين جهت قابل خدشه است كه هرچند ايدئولوژى مانند كالا واردكردنى نيست ولى اقتباس كردنى هست . عقيده مرز نمىشناسد ، لزوم ندارد كه حتماً رنگ ملى داشته باشد ، آرى نبايد رنگ مليتى ديگر داشته باشد همچنان كه در ( خدمات متقابل اسلام و ايران ) گفته‌ايم ) .
ديگر بحث صفحهء 417 در فوايد آرمان ( ايمان ) .
ديگر بحثى كه در غرب از حيث آرمان و ايدئولوژى خبرى نيست .
اما ايراداتى هم وارد است .
اول اينكه اعصارى ترتيب داده به نام عصر اساطير ، عصر دين ، عصر علم ، عصر فلسفه . در اين جهت غربزدگى خود را نشان مىدهد .
مفهومش از دين همان مفهوم غربى است ، غافل از آنكه در اسلام يك

445