يادداشت انسان كامل از نظر اسلام 1 . . . * ( لَقَدْ كانَ لَكُمْ فى رَسولِ الله اسْوَةٌ حَسَنَةٌ . . . وَإذِ ابْتَلى ابْراهيمَ رَبُّه بِكَلِماتٍ فَأتَمَّهُنَّ قالَ إنّى جاعِلُكَ لِلنّاسِ إماماً . ) * 2 . بحث درباره انسان كامل از ديدگاه اسلام موقوف به اين است كه اولًا معنى كمال را با اينكه گمان نمىرود نياز به توضيح داشته باشد توضيح دهيم ، بعد درباره انسان گفتگو كنيم كه آيا انسان كمالى بيش از آنچه در حيوانات هست و بيش از آنچه در مرحله جسم و تن او هست چيز ديگرى هم مىتواند داشته باشد يا نه ، و ثالثاً انسان كامل اسلام چگونه انسانى است و چه چهره و سيمايى دارد و با چه خطوط كلى مىتوان چهره انسان كامل را فرض كرد . فايده اين كار اين است كه به اين وسيله مىتوانيم خود را بسنجيم و جهت حركت و كمال خود را از نظر اسلام دريابيم .
شناخت انسان كامل اسلام دو راه دارد : يكى از راه معرفى او در قرآن و ديگر از راه شناخت انسان يا انسانهاى كاملى كه در اسلام پرورش يافته‌اند و الگو و نمونه و سرمشق و امام مىتوانند باشند .
3 . انسان كامل را تنها در نهايت راه كمال نبايد ديد ، در راه نيز بايد [ ديد ] كه چگونه راه را طى مىكند و چگونه مشكلات را حل مىكند ؟
داستان حمامهء مطوّقه تمثيلى است براى انسان كامل در حل مشكلات طريق .
4 . رجوع شود به مجله نگين شماره . . . صفحه . . . مقاله اسلامى ، آنچه به عنوان صفات انسان كامل از نظر ( مثنوى ) به عقيده خود ذكر كرده است .
5 . رجوع شود به ( بعثت و ايدئولوژى ) صفحه 46 راجع به انسان كامل از نظر كمونيسم .
6 . همانطور كه در پاورقيهاى جلد 4 ( اصول فلسفه ) گفته‌ايم و كم و بيش با آنچه در تفسير ( الميزان ) جلد 5 ذيل آيهء « الْيَوْمَ أكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُم » [

297