« در آن دسته از جوامع عرب كه درگير تحول سياسى و تغيير اجتماعى و اقتصادى بود ، « اصلاح » نتوانست يك ايدئولوژى پيشرو و اصلاح طلب به حساب آيد . » .
اين نيز عامل و علت ديگر بود كه اصلاح در دوره سوم و مرحله سوم ، از تحرك و نقش داشتن افتاد .
ص 66 :
« اين پيچيدگى پديدارها كه در چند دهه گذشته در سراسر جهان عرب به چشم مىخورد به وضوح بيانگر دو موضوع است :
تضعيف قابل توجه نهضت اصلاح به عنوان عامل محرك در جامعه مسلمان و جايگزين شدن سياست كه اكنون در همه سطوح به شكل روح محرك جلوه مىكند . . . زندگى همه ملت به گفتارهاى تاريخى و نطقهاى الهام بخش رهبران ملى يعنى قهرمانان و نيمه خدايان زمان ما وابسته مىشود . . . قدرتهاى نو ، حزب ، حكومت ، نقش اساسى را در زندگى امت به عهده گرفته‌اند و مسير حركت اجتماعى و فرهنگى آن را تعيين كرده‌اند .
گاهى اوقات اين قدرتها كه به قدرت نظامى نيز متكى بودند ( ميليتاريسم ) ممكن بود به تلاش براى تحميل وظايف و اعتقادات به شهروندان دست بزنند ( كارى كه كم و بيش عبدالناصر و عبدالكريم قاسم و حافظ اسد و بومدين و بعضى ديگر كرده و مىكنند ) [1] . » اصلاح و تجدد فكر دينى - گرايشهاى ليبرالى ص 66 :

[1] . [ اين گونه جمله هاى داخل پرانتز در نقل قولها از استاد شهيد است . ]

219