ظاهراً سيطره با مشايخ تصوّف و مريدان آنها بود ، و فقهاء و علماء در درجه بعد قرار مىگرفتند . ( 1 ) خانقاهها و زاويه‌هاى زيادى ، حضور خود را به رخ مدارس و مساجد مىكشيدند . حاكمان اعم از پادشاهان و اميران ، به صوفيان پر و بال مىدادند و خود نيز احياناً در مراسم آنها شركت مىكردند ، يا رسماً به صف صوفيان مىپيوستند و از دست آنها خرقه دريافت مىكردند . ( 2 ) همچنين فرقه‌ها و طريقه‌هاى مختلف صوفيه و شخصيت‌هاى مهم و تاريخ ساز تصوّف ( غير از دانشمندان ديگر ) نيز در آن منطقه حضور داشتند . بسيارى از كتابهايى كه بعداً در حوزه‌هاى تصوّف و عرفان جايگاه بلندى يافت ، در آن سرزمين و در همان زمان نوشته شد . كتابهايى نظير : مرصادالعباد ( 3 ) ، فكوك ، شرح تائيّه ابن فارض ، شرح فصوص ، لمعات و غيره . شيخ الاسلام قونيه نيز ظاهراً صدرالدين قونوى بوده است . ( 4 ) از طرفى استحاله و دگرگونى ناگهانى مولوى و حركات شگفت آورى كه از وى سر زد ، نظير حجره نشينى ( بدون ملاقات و به دستور شمس ) ، ( 5 ) تغييردادن شكل ظاهرى ( لباس و كفش و كلاه ) ، ( 6 ) رها كردن مدرسه و مسجد و منبر ، و در مرحله بعد غرق شدن

1 - پله پله تا ملاقات خدا ص 332 . مناقب العارفين ص 134 . يكى از نشانه‌هاى غلبه جوّ تصوّف در آن منطقه امتناع معين الدين پروانه ، امير مقتدر سلجوقيان و مريد مولوى از ممنوع كردن « رَباب » ( آلت موسيقى مورد علاقه مولوى ) ، همچنين بى تأثيرى مخالفت فقهاء با برپايى مجالس سماع خصوصاً توسط مولوى است . سوانح مولوى ص 35 و . . . 2 - رساله سپهسالار ص 84 و 85 و 65 . مناقب العارفين ص 147 و 134 . مولانا جلال الدين ص 48 . 3 - هرچند نجم الدين رازى ، خليفه نجم الدين كبرى و مؤلّف مرصاد العباد ( به احتمال زياد ) ، كتاب خود را قبل از مهاجرت به آن منطقه تاليف كرده بود ، و لكن در آن سرزمين آن را ظاهر كرد و به حكمرانان تقديم نمود . 4 - اخبار سلاجقه روم ، تعليقات ، ص 419 . 5 - سوانح مولوى ص 9 تا 11 . 6 - رساله سپهسالار ص 24 .

70