« هنگامى كه پروردگارت گفت به ملائكه كه من آفريننده هستم بشرى از گل پس هنگامى كه درستش كردم و دميدم در او از روح خويش پس بيفتيد برايش سجده كنان . » ظاهر دو آيه شريفه « واللّه اعلم » إخبار از آينده است ; زيرا جاعل و خالق اسم فاعل است ، چون در مفعول عمل كرده است ، و اگر به معنى ماضى بود عمل نمىكرد ، و ابن مالك در الفيّه چنين گفته است :
كفعله اسم فاعل فى العمل * ان كان عن مضيّه بمعزل « يعنى اسم فاعل در عمل مانند فعل خود است اگر به معنى فعل مضارع باشد ، و اگر به معنى ماضى باشد عمل نمىكند . » و حرف آنها را كه گفته‌اند نزد خدا ماضى و مستقبل نيست و گفته‌اند : ليس لربّنا صباح و لامساء . پروردگار ما را صبح و شبى نيست فروگذار ، بلكه خداوند متعال قادر است هر چيزى را در هر وقت كه مصلحت بالغه او ايجاد كند ايجاد فرمايد .
و خود فرموده است :
خلق لكم ما فى الارض جميعاً . ( 1 ) « آفريد براى شما آنچه در زمين است همه را . » و فرمود :
و يخلق ما لا تعلمون . ( 2 ) « مىآفريند آنچه شما نمىدانيد . » و همچنين كلمه « إذا » ظرف مستقبل است و معنى شرط دارد ، و جزاء آن « فقعوا له ساجدين » است .
و خداوند متعال اجلّ از آن است كه با ملائكه مشورت كند . تعالى اللّه عمّا يقول

1 - سوره بقره ، آيه 29 . 2 - سوره نحل ، آيه 8 .

436