إسم الكتاب : نقدى بر مثنوى ( فارسي ) ( عدد الصفحات : 639)

حسام الدين چَلَبى ، خليفه محبوب مولوى ) ، و آشوب و چاقوكشى و . . . كه در حضور مولوى و اميران و شخصيتهاى مشهور قونيه برپاگرديد ( آن چنان كه نقل كرده‌اند ) ( 1 ) و . . . همه اينها نشان دهنده عمق رقابت و اختلاف درون گروهى صوفيان در قونيه و عصر مولوى است .
در اين فضاى پرتراكم و رقابت آميز صوفيانه ، ( به احتمال زياد ) ، مريدان مولوى ( خصوصاً پس از فوت و از دست دادن شخصيتى چون مولوى ) ، ( 2 ) براى تثبيت و گسترش مسلك و مرام وى و غلبه بر رقيبان ، و پاگرفتن « فرقه مولويّه » ، با هدايت و مديريت فرزندان و خلفاى جلال الدين ( 3 ) ، اقدام به نشرِ مناقب و فضائلِ بى حد و حصر حد و حصر و فوق تصوّرِ او كردند ! و برخى نيز حتى در عصر ما باور كرده ، و كتاب‌هاى خود را لبريز از سخنان بى اساس آنها نموده‌اند ! نكته ديگرى كه صوفيان را وامىدارد تا در ستايش و بزرگ جلوه دادن سران خود بيش از حد زياده روى كنند و با جرأت و جسارت خاصى ، اوصاف فوق تصور براى آنها قائل شوند ( و نشر بدهند ) ، چنان كه قبلاً اشاره شد ، عقيده آنها در باب ولى و شيخ است . آنها قطبِ خود را خداى مجسم ( 4 ) مىبينند و همه اوصاف جمال و جلال را براى وى اثبات مىكنند . شاعر آنها مىگويد :
كيستم من سالك و اصل شده * مر مرا ذات خدا حاصل شده و همين طور :

1 - مولانا جلال الدين ص 255 . بنا به نقل مذكور ، مولوى خود شخصاً در اين مراسم سجاده حسام الدين را به دوش كشيد و در جاى مخصوص گسترانيد . 2 - ظاهراً در زمان حيات مولوى ، تشكيلات منسجم و منظم ، و برنامه‌هايى چون اعزام مبلغ و تدوين مناقب‌نامه‌ها و اعزام نماينده و خليفه به اطراف و . . . وجود نداشته و بعد از مرگ مولوى و به دست خلفاى او خصوصاً سلطان ولد به وجود آمد . 3 - بنا به گفته گولپينارلى و غير او برخى از اين كتابها تحت نظارت يا به امر سلطان ولد يا عارف چلبى فرزند وى تدوين شده است . 4 - پله پله تا ملاقات خدا ص 326 .

41