« و نگوييد سه تا ، بس كنيد بهتر است براى شما ، همانا جز اين نيست كه خداوند خداى يكتا است . » نصارى گاهى به حلول قائل شده‌اند ، در انجيل محرّف آمده است كه عيسى به سئوال كننده گفت : نمىدانى كه پدر در من و من در پدر هستم ؟ و از اين جهت از حضرت مسيح به اللّه المتجسّد ( يعنى خدايى كه جسم دارد ) و ابن اللّه ( يعنى فرزند خداوند ) تعبير مىكنند .
شما براى يافتن ريشه قول به حلول و دريافت آنكه اين معنى از نظر عقل امكان ندارد علاوه بر شوارق مرحوم فياض و حواشى شرح تجريد محقّق شريف ، به كتاب تاريخ تصوّف استاد عميد زنجانى « بحث وحدت وجود » صفحه 34 مراجعه كنيد و مطالبى را كه از ترجمه كتاب « تحقيق ماللهند » بيرونى نقل كرده بخوانيد ، و بر اسلام ناب محمّدى ( صلى الله عليه وآله و سلم ) درود بفرستيد و اين مزخرفات غيرمعقول را به مزبله بريزيد .
مرحوم علاّمه حلّى در نهج الحقّ در اين باب مطالبى فرموده است كه ترجمه آن چنين است : « همانا خداوند با غيرش يكى نمىشود ، و ضرورت و بداهت ، حكم به بطلان اين اتحاد مىكند ; زيرا معقول نيست كه دو چيز يك چيز شوند ، در اين موضوع جماعتى از صوفيه خلاف اين گفته‌اند ، پس حكم كرده‌اند به اينكه خداوند با بدن‌هاى عرفا يكى مىشود ، حتى بعضى از آنها پا فراتر گذاشته و گفته است : خداوند متعال نفس وجود است ، و هر موجودى همان خدا است ، و اين عين كفر است . » ( 1 ) نويسنده گويد : بنابر قول اين آقايان فرعون عين ضلالت و اضلال عين خدا است و موسى فرعون را به نفس خود فرعون دعوت مىكرد . از اين جهات است كه مثنوى از عقل كه آن را عقل جزيى و دل ريزه گويند ، و همين طور از عقلا و علماء

1 - نهج الحق ، 57 ، و در نسخه خطى عبارت چنين است ، « و هذا عين الكفر و الالحاد » در بحار چاپ جديد ج 61 صفحه 33 ، از كتاب احتجاج روايتى از امام صادق ( عليه السلام ) در باب تناسخ نقل مىكند مراجعه فرماييد ، پرفايده است .

390