پروردگار خويش آنانند ياران بهشت ايشانند در آن جاودانان . » آنچه مسلّم است اين افراد مؤمن كه در آيه مذكورند ، با ويژگيهاى مذكور در آيه قابليّت جاودانگى در بهشت را پيدا كرده‌اند ، نه بدون جهت و علّت .
و براى نمونه در دعاى ندبه مىخوانيم : فشرطت عليهم الزهد في درجات هذه الدنيا الدنيّة . . . فشرطوالك ذلك فعلمت منهم الوفاء فقبلتهم و قرّبتهم الخ .
يعنى « تو با آنها ( انبياء و اولياء ) شرط كردى كه در اين دنياى پست زهد بورزند . . . پس آنها اين شرط را پذيرفتند ، پس تو وفاى به شرط را از آنان مىدانستى ، سپس آنها را پذيرفتى و مقرّب كردى . » و امّا جواب اين بيت مثنوى كه مىگويد : « نيست‌ها را قابليت از كجا است » آن است كه اين قابليتها مربوط به ماهيت و ذات اشياء است كه ما جعل اللّه المشمشته مشمشة بل اوجدها و تفصيل آن در كتب فلسفى و كلامى مذكور است .
مرحوم طبرسى در مجمع البيان در تفسير آيه واذا ابتلى ابراهيم ربُّه . . . فرموده است : شيخ ما ابوجعفر بن بابويه ( رحمه الله ) فرموده است : اين ابتلاء و امتحان خوب دادن سبب مىشود كه عطاء خداوند متعال از راه استحقاق باشد . ( 1 ) در عنوان مثنوى چنين آمده است :
« بيان آنك عطاى حق قديمست و قدرت موقوف قابليّت نيست همچون داد خلقان كه آن را قابليّت بايد ; زيرا عطاء قد يمست و قابليّت حادث ، عطا صفت حقّست و قابليّت صفت مخلوق ، و قديم موقوف حادث نباشد و اگر نه حدوث محال باشد . » ( 2 ) در اينجا لازم است براى توضيح حال و رفع اشكال درباره صفات خداوند اشاره‌اى بشود .

1 - مجمع البيان : 1 / 201 . در اين مورد به تمام مطلب در مجمع البيان مراجعه فرماييد پرفايده است . 2 - اينكه آيا عناوين مثنوى از حسام الدين است يا پسر مثنوى يا ديگرى معلوم نيست ، ولى به نظر بعيد مىرسد كه از خود او باشد .

357