اين هم تقريب و تمثيل ديگرى براى سقوط تكليف و عبادت از و اصل ! ، امّا در عين حال صوفيه و مثنوى اطاعت پير و مرشد را واجب و آن را شرط سلوك مىدانند ، و بر خلاف عبادت خداوند كه از بعضى ساقط مىشود ، اين اطاعت از هيچ كس ساقط نيست . و مثنوى گفته : خلق مانند شب‌اند و پير ماه . ( 1 ) و اين پير است كه مثنوى نه تنها اطاعت او را واجب مىدانسته ، كه در عمل نيز چنين بوده است . به عنوان نمونه به مطالب زير توجه فرماييد :
روزى مولانا شمس الدين از مولانا مولوى شاهدى التماس كرد ، مولانا مولوى حرم خود را دست گرفته آورد . شمس گفت : نازنين پسرى مىخواهم ، في الحال پسر خود سلطان ولد را آورد . و باز شبى شمس به مولوى گفت : رسم من در خراسان اين بود كه هر وقت خستگى مفرط به من دست مىداد به مطربخانه يهوديان مىرفتم ، آيا در شهر شما هم هست ؟ مولوى گفت : بله مولاى اعظم ، شمس گفت : ممكن است الآن حاضر كنيد ، مولوى گفت : بله اطاعت مىشود ، در اين هنگام شمس گفت : جلال الدين مرد حق است . ( 2 ) و گويا نمىدانست كه پيامبر ( صلى الله عليه وآله و سلم ) فرموده است : لا طاعة لمخلوق فى معصية الخالق ( 3 ) « در جايى كه كارى معصيت خالق باشد اطاعت مخلوق جايز نيست . » حاصل آنكه لبّ كلام اين حضرات همان مذهب اباحه است ، و از صادق گيلانى كه از اتباع محمود پسيخانى ( 4 ) است نقل شده كه علانيه مىگفت : براى ما حلال و حرام معنى ندارد ، همه چيز بر ما مباح است ، و در « ايّاك نعبد » بايد مراد را در نظر بياوريد .
اين در حالى است كه وجوب عباداتى از قبيل نماز و روزه و حج و . . . و حرمت

1 - مثنوى : دفتر اوّل ، 3002 . 2 - نى نواز اوّل ، 120 . 3 - عوالى اللئالى 1 / 444 ، حديث 164 . 4 - به فرهنگ فرق 116 مراجعه كنيد .

305