بلكه بالاتر گفته و سروده :
هست ايمان شما زرق و مجاز * راهزن همچونك آن بانگ نماز ( 1 ) توضيح بيت اخير خواهد آمد ، كه اذان نماز را رهزن وصل دانسته است .
در كتاب فرهنگ فرق مىنويسد : واصليّه كه از فرق صوفيه هستند ، گويند : ما واصليم و براى ما حلال و حرام معنى ندارد . ( 2 ) و مرحوم آقا محمّد على بهبهانى در خيراتيه از مرحوم مفيد و صدوق ( قدس سرّهما ) همين معنى را نقل مىفرمايد : ( 3 ) و تقريباً به همين مضامين مثنوى سروده كه :
صاحب دل را ندارد آن زيان * گر خورد او زهر قاتل را عيان ( 4 ) و قبلاً گذشت كه گفته :
گر ولى زهرى خورد نوشى شود * ور خورد طالب سيه هوشى شود ( 5 ) و نسبت به مثنوى داده‌اند كه گفته است : اذا ظهرت الحقايق بطلت الشرائع ، وقتى كه حقايق آشكار شود اديان و شريعت‌ها باطل مىشود ، و بزرگ آنان جنيدگفته است : تسقط الآداب بين الاحباب ، در بين دوستان آداب و مراسم ساقط است . و آنچه مثنوى در اين باب سروده مطابق كلام جنيد است ، آنجا كه گفته :
در چنين مستى مراعات ادب * خود نباشد ور بود باشد عجب ( 6 ) مرحوم ديلمى ( 7 ) در ارشاد القلوب مىنويسد : « و قال شخصٌ : إنّ الجنيد قال : إذا صحّت المودّة سقطت شروط الأدب ، قلت : هذا غلط لترك الأدب ، بل إذا صحّت

1 - مثنوى : دفتر پنجم ، 3389 . 2 - فرهنگ فرق ، 454 ، نقل به معنى . 3 - خيراتيّه 2 / 420 . 4 - مثنوى : دفتر اوّل ، 1646 . 5 - مثنوى : دفتر اوّل ، 2663 . 6 - مثنوى : دفتر سوم ، 1405 . 7 - از علماء قرن هفتم هجرى قمرى .

293