مطالبى مربوط به اولين شعر :
قيام امام حسين ( عليه السلام ) در ابتداء به نظر بعضى از دوستان مثل ابن عباس و محمد بن حنفيه ، و بعضى از كينه توزان مثل عبداللّه بن زبير و مروان ، بىرويّه به نظر مىآمد ، امّا با گذشت زمان بر همه عقلاء عالم واضح شد كه اين اقدام ضامن بقاء اسلام بوده ، هنگامى كه مروان از روى خيانت آن حضرت را نصيحت و به بيعت با يزيد دعوت مىكرد ، آن بزرگوار چنين فرمود : و على الاسلام السلام . اسلام را وداع بايد گفت اگر امّت گرفتار اميرى چون يزيد گردند . ( 1 ) به هر حال گرچه امام معصوم به كردار خود داناتر است ، ولى با حجّت و بيّنه قوى قابل قبول براى طرفين ، با بينش معجزه آسا به اين كار بسيار خطرناك اقدام فرمود .
ابن عباس از پيامبر اكرم ( صلى الله عليه وآله و سلم ) چنين نقل مىكند : « برترين شهداء حمزه است ، سپس مردى كه در مقابل سلطان ستمكارى قيام نمايد ، و امر به معروف و نهى از منكر نمايد تا كشته شود . » ( 2 ) از اين روشن‌تر روايت طبرى است كه حضرت سيّدالشهدا ( عليه السلام ) آن را براى اصحاب خود و همراهان حرّ بيان فرمود : خداى را سپاس گفت و ستايش كرد آنگاه گفت : « اى مردم پيغمبر فرمود : هر كس ببيند سلطان ستمگرى را كه محرّمات الهى را حلال شمارد و عهد خداى را بشكند و مخالفت سنّت رسول خدا ( صلى الله عليه وآله و سلم ) كند و رفتار وى با بندگان خدا با ستم و گناه باشد ، هر كس انكار نكند بر او به گفتار و كردار ،

1 - دمع السجوم ترجمه نفس المهموم ، ص 31 ، مثنوى در مقابل نصوصى كه وارد شده و به آنها اشاره خواهد شد ، خواسته است براى منع زيارت كربلا چاره جويى كند ، پس بر او كشف شده كه اين گونه عرفان را به كار گيرد . 2 - عن ابن عباس أن النبي ( صلى الله عليه وآله و سلم ) قال : أفضل الشهداء حمزة بن عبدالمطلب و رجل قام إلى إمام جائر فأمره بالمعروف و نهاه عن المنكر فقتل . احكام القرآن جصاص ، ج 1 ، ص 70 - طبع : دارالكتاب العرب - بيروت .

223