< فهرس الموضوعات > متون هندى ( وحدت در كثرت و بالعكس ) < / فهرس الموضوعات > < فهرس الموضوعات > وحدت در كثرت و كثرت در وحدت < / فهرس الموضوعات > همان گونه كه رؤيا و سحر بىبود است ، بدان گونه كه كاخى در آسمان ( فرضى ) بىپايه است همانطور نيز اين عالم ، براى دانايانى كه در اوپانيشادها تعمق كرده‌اند ، بىبود و قرار است . ( 1 ) وحدت در كثرت و كثرت در وحدت مقوله وحدت در كثرت و كثرت در وحدت ( به معناى صوفيانه و نه فلسفى آن ) كه به آن الفرق الثانى نيز مىگويند از مقوله‌هاى مشترك دو مكتب است . مولوى گويد :
گاه خورشيد و گهى دريا شوى * گاه كوه قاف گه عنقا شوى عطار گويد :
ذات حق آمد عجايب در صور * كرده بر ذرّات خود كلّى گذر شبسترى گويد :
تو آن جمعى كه عين وحدت آمد * تو آن واحد كه عين كثرت آمد متون هندى ( وحدت در كثرت و بالعكس ) « وِداها » ( در موردِ مبدأ هستى ) مىگويند : من واحد هستم ممكن است متكثر شوم .
اين شعر مولوى را كه مىگويد :
گاه خورشيد و گهى دريا شوى * گاه كوه قاف گه عنقا شوى با مطالب زير مقايسه كنيد :
« كريشنا » درباره خود مىگويد : ترى آبها منم ، روشنايى خورشيد و ماه منم ، و بين الفاظ « ودا » كلمه « اُمّ » ( اسم عظم ) منم . . . عطر دلپذير خاك منم و روشنايى آتش منم و حيات همه موجودات منم . . . با اين كه تمام موجودات و كائنات و جهان هستى تجلّيات صفات بى حد و حصر منست ولى صورت ناپيداى من به تمام اين عالم محيط است ( البته

1 - اديان و مكتب‌هاى فلسفى هند ، ص 774 .

140