نباشد ولى بىترديد انسانى است . ( 1 ) اين قبيل نويسندگان كه تصوّف را به خاطر تعبّدشكنى و قبض و بسط بخشى به دين ، مىپسندند در عصر حاضر كم نيستند و فهرست نسبتاً طولانى از آنها مىتوان ارائه داد .
در ذائقه اين گروه بخشهاى خاصى از افكار و رفتار صوفيه و مولوى مزه بيشترى دارد . مثل رفتار شمس تبريزى در نپذيرفتن دعوت مسلمانان و قبول كردن دعوت فرد مسيحى و شب را در كنار وى گذراندن ( به بهانه اين كه او به سر مسلمان است و مسلمانان به زبان ) . ( 2 ) همين طور سخن مولوى كه با هفتاد و دو ملّت يكى است ( 3 ) . و سخنى كه با معمار رومىِ مسيحى - كه در خانه او كار مىكرد و اطرافيان مولوى از او مىخواستند مسلمان شود ولى زير بار نمىرفت - گفت ، كه : « سرايمان ترس است هر كو از حق ترساست ، اگر چه ترساست با دين است » . ( 4 ) همچنين افلاكى نقل مىكند : روزى گرجى خاتون ( شاهزاده و همسر يكى از حكمرانان ) به طريق مطايبه ( شوخى ) و مطالبه ( درخواست ) ، از خدمت ( جناب ) علم الدين قيصر ( يكى از اعيان قونيه و مريد مولوى ) ، سؤال كرد كه : از حضرت مولانا چه كرامت ديدى كه ربوده او شدى و مريد گشتى . . . ؟ گفت : بانوى جهان را عمر باد ، كمترين كرامات مولانا آن است كه هر پيامبرى را ملتّى دوست مىدارند و هر شيخى را قومى مقلّد گشته‌اند . به اتّفاقِ تمام ، جميع ملل و ارباب دول حضرت مولانا را دوست مىدارند و به اسرارِ او مشرّف مىشوند . . . از اين عظيم‌تر چه كرامت خواهد بود ؟ !
* * *

1 - همان ، ص 347 . 2 - مولانا جلال الدين ، ص 110 . 3 - نفحات الانس ، شرح حال مولوى . 4 - مولانا جلال الدين ص 307 . داستانهاى متعدّدى نيز در مورد سجده كردن شمس و مولوى در برابر كافران نقل شده است كه باور كردن آن دشوار است ( مولانا جلال الدين ص 308 و مناقب العارفين ص 512 ) .

105