روان شناسى شمس تبريزى قصد بر آن نبود كه به كالبدشكافىِ روانى شمس بپردازيم و قلم را تا زواياى روحى او پيش ببريم . ليكن براى شناخت بهتر و واقعى ترِ مولوى كه سرتاپا عاشق و شيفته وى بود ، و ( به اعتراف خود ) فكر و عقيده و دين و مسلك و احساس خويش را از او گرفته ، اين كالبدشكافى لازم به نظر مىرسد . آرى القاب و عناوين و مدالهاى پيامبرگونه ( بلكه خداگونه ) و فوق تصوّرى كه مولوى به معشوق خود بخشيده ، انسان را وادار به تأمل و جستجو در ويژگيهاى اين مرد مىكند . القاب و اوصاف كبريايى چون : جانِ جانِ جانان ، نورِ مطلق ، معشوقِ خضر ، خلاصة الارواح ، شمس الحق والدين ، سلطان الاولياء ، سرّ المشكاة و الزّجاجة و المصباح ، شمس الحق والدين ، خداوندِ خداوندانِ اسرار ، شمعِ نُه فلك ، بحرِ رحمت ، مفخرِ آفاق ، عيدِ اكبر ، فخر البشر ، نورالله فى الاولين والاخرين ، اصلِ وجود و ايجاد ، خداوند و . . . ( 1 ) مريدان مولوى نيز آن را در قالب : سلطان الاولياء والواصلين ، تاج المحبوبين ، قطب العارفين ، فخر الموّحدين ، آية تفضيل الآخرين على الاوّلين ، حجّة الله على المؤمنين ، وارث الانبياء و المرسلين ( 2 ) و . . . تكرار كرده‌اند ، و اين همه را بر قامت شمس تبريزى پوشانده‌اند . آرى اگر اين سخنان نبود ، تا اين مقدار ضرورتى در پرداختن به اين موضوعات نبود .
از مقالات و كتاب‌هاى ديگر برمى آيد و قبلاً نيز اشاره شد كه شمس تلاش زيادى مىكرد كه افراد را به سوى خود جذب كند و تحت تأثير افكار خويش قرار دهد . در اين

1 - القاب يادشده از مولوى است كه در موارد مختلف و به خصوص در ديوان شمس به كار برده است . براى اطلاع بيشتر به كتاب نفحات الانس و مقدمه مقالات شمس ص 14 به بعد و ديوان وى مراجعه شود . به عنوان نمونه اين سه بيت آورده مىشود . چو نام برده برم آن تويى و آتش تو * وگر غريو كنم در ميان فريادى بيا تو مفخر تبريز شمس تبريزى * مثالِ اصل كه اصلِ وجود و ايجادى كمال وصف خداوند شمس تبريزى * گذشته است ز اوهام جَبرى و قَدَرى 2 - القاب مذكور از مريد مولوى ، فريدون سپهسالار و . . . است .

84