فشرده‌اى از زندگانى مولوى بررسى زندگانى مولوى و موضوعاتى چون : عصر و موقعيت وى ، ديدگاه معاصرينِ او ، سابقه تحصيلات و تصوّف وى ( قبل از تحوّل ) ، خصوصاً استحاله و دگرگونى مرموز و ناگهانى وى به دست شمس تبريزى ، آثار و پيامدهاى اين تحول ، نقش او در تاريخ تصوّف و . . . مباحثى است كه نياز به بحثهاى مفصل و كتاب مستقل دارد . در اين زمينه كتابهاى متعدد و مشروحى نوشته شده كه نوعاً از ديدگاه يك مريد ( لااقل حامى ) تأليف شده و جاى يك كتاب تحقيقى مستقل ، با درنظرگرفتن معيارهاى اسلامى و شرعى خالى است .
البته ، چنان كه قبلاً اشاره شد ، برخى از نويسندگان معاصر موضع معتدل ترى نسبت به بقيه دارند و نقدهايى بر مثنوى و رويه و افكار مولوى وارد كرده‌اند .
در هر صورت منابع عمده و دست اول براى شناخت مولوى چند اثر است ، كه متأسفانه نويسندگان آنها نوعاً از مريدان افراطى و دلباختگان مولوى و خاندان او بوده‌اند . نظير رساله فريدون سپهسالار ، اشعار و آثار سلطان ولد ( فرزند مولوى ) مناقب العارفين افلاكى و . . . از اين رو بدست آوردن تصوير كامل و مطمئنّى از زندگانى مولوى ، از اين آثار مشكل است .

33