جبر از عقايدى كه مرحوم صاحب رساله به كتاب مثنوى نسبت داده جبر است ، اين مطلب از اشعار مثنوى استفاده مىشود كه از آن جمله است :
گفت پيغمبر به گوش چاكرم * كو برد روزى ز گردن اين سرم ( 1 ) در عنوان ، كلمه « چاكرم » را ركاب دار اميرالمؤمنين ( عليه السلام ) معنى كرده است . ( 2 ) ولى آنچه مسلّم است عبدالرحمن ابن ملجم ابداً پيامبر ( صلى الله عليه وآله و سلم ) را نديده ، بلكه بعد از عثمان در زمان خلافت حضرت على ( عليه السلام ) ده نفر به نمايندگى اهالى يمن براى عرض تهنيت آمدند كه ابن ملجم سخنگوى آنان بود .
ابن ملجم در مقام تهنيت سخنان بلندى ايراد كرد ، همه برگشتند ، ولى ابن ملجم به واسطه كسالت در كوفه ماند ، اميرالمؤمنين ( عليه السلام ) به واسطه تعليم علامات از پيامبر اكرم ( صلى الله عليه وآله و سلم ) دانست كه او قاتل آن حضرت است ، ابن ملجم نيز به اين مطلب كه آن حضرت متوجّه شده است ملتفت شد . ( 3 )

1 و 2 - مثنوى دفتر اوّل : 3845 ، و عنوان چنين است : گفتن پيغامبر ( عليه السلام ) به گوش ركابدار اميرالمؤمنين على - كرّم اللّه وجهه - كه كشتن على بر دست تو خواهد بودن ، خبرت كردم . 3 - كتاب مكاتيب الأئمّة ، تأليف علم الهدى محمّد بن محسن فيض عليهما الرّحمة 1 / 239 - 244 .

325