مولوى و تصوّف در هر حال چنان كه تا به حال تاحدودى شناختيد ، سخن گفتن درباره مولوى و مثنوى ، و بررسى و نقد آن ، در حقيقت پژوهش و كنكاش در ماهيّت تصوّف است . زيرا محتوى و پيام اصلى مثنوى را تصوّف تشكيل مىدهد ، و بقيه موضوعات و مسائل به صورت فرعى و ثانوى مطرح گرديده است . كما اين كه شخص مولوى نيز يك صوفى خالص و تمام عيار آن هم از نوع تصوّف عشقى و وجد و حال مىباشد . ( 1 ) چنان كه بخشى از حالات و عملكردهاى وى گذشت .
اشعار و آثار ، همچنين حكايتهايى كه مريدانِ معاصرِ وى نقل كرده‌اند به وضوح نشان مىدهد كه مولوى يك صوفى داغ و افراطى بوده است . كنارگذاشتنِ مدرسه و كتاب و بحث ، حرص و ولع زياد و باورنكردنى به مجالس سماع و شعر ، بريدن از علما و فقهاء و دل بستن به مشايخ صوفيان ، شيفتگىِ بى حدِّ وى نسبت به صوفىِ كاركشته و دوره ديده‌اى چون شمس تبريزى ( كه همه اينها مورد اتفاق مؤرّخين است ) ، ( 2 ) و دهها نشانه و دليل ديگر ، همه نشان دهنده عمق صوفى گرى مولوى ( بعد از ملاقات با شمس ) است .

1 - تاريخ عرفان و عارفان ايرانى ، ص 119 . مقدمه نفحات الانس ، ص 136 . 2 - رساله فروزانفر ، ص 70 . تاريخ عرفان و عارفان ايرانى ، ص 119 . مناقب العارفين ص 89 .

102