گمان كنند كه محدوديت عمر وقدرت ووسايلى كه در اختيار آدمى قرار گرفته است ، توصيهء جلال الدين از حدود يك رويا وتحريكات خيالى تجاوز نمىكند .
اينان بايد متوجه شوند كه منحصر ساختن قدرت وسازندگى ونتايج آن ، در نيروهاى محسوس ونتايج قابل لمس به كوچك كردن انسان از آن چه كه هست مىانجامد . يكى از دو موضوع بسيار اساسى مىتواند انسان را از تحقير موجوديت خود ونوع انسانى باز بدارد :
موضوع يكم - توجه به اين كه نيروى كلان وبىنهايتى در او وجود دارد كه يا در خود او ويا در ديگران به تدريج از زير پوشش پرده ها وموانع به ميدان عمل مىرسد ونتيجه بخش مىشود .
موضوع دوم - تلازمى كه ميان هدف گيرى وتصميم به عمل وساخته شدن شخصيت مطابق آن هدف گيرى وجود دارد .
اين مطلب را با يك مثال ساده‌اى توضيح مىدهيم : - چنين تصور كنيم كه منبع آبى در يك قلهء مرتفع نهاده شده است . جريان آب از منبع به وسيله يك لولهء بزرگ صورت مىگيرد كه در روى زمين به دو شاخهء عمده منشعب شده است : يك شاخهء آن از زير زمين آب را وارد فوارهء حوض مىكند وبه حوض مىريزد ومىتواند محسوس ومورد مشاهدهء ديگران قرار بگيرد ، واز خود همان حوض مجرايى به اقيانوس كشيده شده است كه تدريجا آب حوض به آن اقيانوس جارى مىشود ويا اين كه خود همان حوض جزئى از اقيانوس است كه با ورود آب منبع به آن ، آب مفروض به اقيانوس سرازير شده است .
شاخهء دوم از زير آن حوض به طور مستقيم وارد اقيانوس مىگردد ، بدون آن كه در جريان ميان منبع واقيانوس نمودى داشته باشد . روح انسانى همان منبع آب است كه در قلهء مرتفعى نصب شده است ، فعاليتهاى تكاملى روح به دو نوع به جريان مىافتد : نوع يكم - پس از حركت از منبع به وسيلهء لولهء متصل به فوارهء حوض به حوض ريخته مىشود ونمودار مىگردد وسپس به اقيانوس وارد مىشود . نوع دوم به جهت

70