مىكند اى حسين ، من غلط كرده وبه خطا رفته‌ام واز ته دل توبه مىكنم وبا بهره بردارى چند لحظه از اختيار سعادت وپاكى خود را در وجدان تاريخ ثبت مىكند .
از طرف ديگر پس از آن كه پسر مرجانه ( ابن زياد ) فرماندهى لشگر را به عمر بن سعد پيشنهاد مىكند ، نخست متحير مىشود كه مگر امكان دارد كه به جنگ شخصيت الهى مثل حسين رفت وقتى كه ابن زياد وعدهء حكومت رى را به او مىدهد ، شبى را مهلت مىخواهد كه تكليفش را روشن بسازد او از لحظات اختيارش به قول [ جلال الدين ] جز همان پالانى كه براست وچپ كج مىشود وپشت خر را زخمى مىكند نمىبيند ورو به شقاوت وپليدى رهسپار مىگردد .
4 - داستان ملاقات حسين عليه السلام با زهير بن قين وبه وجود آوردن تحول بسيار شديد وپر معنى در روح زهير بدون حرف وصوت وكلام ، ميدان شايسته‌اى براى بحث مثنوى در موضوع تجاذب دو روح وقرار گرفتن روحى كه تا چند لحظهء قبل مخالف روح بزرگ بود در حوزه جاذبيت آن روح بزرگ وارد مىشود ، وجود دارد .
ديدگاهى را كه در مثنوى شناخته‌ايم ، مىتوانست از امتناع حسين عليه السلام از بيعت وتبعيت از يزيد فاسق وفاجر وستمگر ، صدها مسائل در بارهء حق وناحق وعدالت وستم مطرح كند وبزرگترين خدمت را از اين راه به جوامع اسلامى نمايد .
او هم مانند گاندى مىتواند بگويد : ما راه حسين را پيش گرفته‌ايم .
5 - جلال الدين مىتوانست از روى ماخذى كه مورد قبول همهء فرق اسلامى بود ، برهنه رفتن عابس بن ابى شبيب شاكرى را به كارزار روز عاشورا مقابل ده هزار شمشير برهنه مطرح نمايد ونتايج گران بهايى را در بارهء انبساط روحى آدمى در موقع قرار گرفتن در حوزه جاذبهء حق وحقيقت بگيرد .
6 - هم او مىتوانست پاسخ زهير بن قين را در مقابل سخن حسين عليه السلام متذكر شود كه شب عاشورا به ياورانش فرمود : برخيزيد ودر تاريكى شب از اين بيابان مرگ زا كه بوى خون از هم اكنون فضايش را گرفته است بگريزيد .

311