نمود ودر زمان عثمان بن عفان همهء شام به او وا گذار شد . [1] معاويه مردى بود كه به اتفاق آراى مورخين محقق : ايده ئولوژى اسلامى را كه تمام نژادها وجوامع وسرزمينها را با برداشتن مرزها متحد مىساخت ، وسيله‌اى براى در راه زمام دارى شخصى خود وباز گرداندن آن به نژاد پرستى اولًا وبه نژاد عرب ثانيا به وسيلهء پسرش يزيد خواسته واستخدام كرده است .
چون اين جمله را مورخين از عمر بن خطاب به طور فراوان نقل كرده‌اند كه : « هر وقت به معاويه مىنگريست ، مىگفت : « اين كسراى عرب است » [2] در دوران او بود كه سكه هايى زده شد كه روى آنها عكس يك عرب در حالى كه شمشيرى به كمر بسته بود ترسيم شده بود » [3] موقعى كه ضحاك بن قيس براى اعلان مرگ معاويه به بالاى منبر مىرود ، در ميان توصيفاتى كه از معاويه مىكند ، اين جمله وجود دارد كه « معاويه پناهگاه عرب بود » [4] ابن خلدون صريحا مىنويسد : « سپس طبيعت ملك اقتضا كرد كه معاويه در امر زمام دارى وعظمت ومقدم داشتن خود بر ديگران بكوشد واين زمام دارى وادعاى عظمت وتقديم خود بر ديگران در شان معاويه نبود ، ولى اين يك امر طبيعى بود كه تعصبش وادار به آن مىكرد ونژاد بنى اميه هم اين عصبيت را دارا بودند » ( مقدمه تاريخ - ابن خلدون ص 205 ) اتصاف معاويه وپيروانش به گروه ستم كار در كلام پيامبر اكرم بقدرى معروف است كه احتياج به ذكر ماخذ ندارد . آن حضرت به عمار بن ياسر فرموده است : « يا عمار تقتلك الفئه الباغيه » ( اى عمار تو را گروه ستم كار خواهد كشت ) وعمار در جنگهاى صفين سپاهيان معاويه بود كشته شده است .
تمام مورخين نوشته‌اند : موقعى كه عثمان در محاصره از معاويه كمك خواست ، كمكى براى او نفرستاد ، وقتى كه محاصرهء عثمان شديدتر شد يزيد بن اسد قشيرى را فرستاد وگفت وقتى كه به ذى خشب ( حومهء مدينه ) رسيدى همان جا توقف كن وبه اين بهانه

[1] الاعلام ، زركلى ج 8 ص 172 . .
[2] تاريخ الخلفا ، سيوطى ، ص 195 ، والاعلام زركلى ، ج 8 ص 173 . .
[3] البداية ، ج 8 ص 143 ، نقل از مقتل الحسين عبد الرزاق مقرم ، ص 121 . .
[4] مقدمه تاريخ ، ابن خلدون ، ص 205 . .

294