مشغول مكيدن شير از پستان مادر شود ، مشغول كشيدن نوك پستان وجويدن آن شود وگاهى هم لب از آن كشيده وخيره خيره به پستان ولباس مادر وسر وصورت وموى سرش بنگرد وبگويد : من هم نمىفهمم شير يعنى چه ؟ پستان چه معنا دارد ؟ اصلًا هيچ كس در اين دنيا وجود ندارد كه بداند اين موجود عجيب وغريب كه مرا در بغل نشانده واين چيز نرم را به دهان من وارد مىكند كيست ، يا به عبارت بهتر چيست ؟ اين كودك به فرض محال اگر چنين نمىدانمها را از روى جد بگويد ودهان از شير مادر بكشد ، وتغذيهء او با وسايل ديگر هم به جهت همين نمىدانمهاى استفراغ آور امكان پذير نباشد .
نمىدانمهاى او به من نيستم پايان خواهد يافت . واقعا شگفت انگيز است كه بشر اين اندازه خود را پايين مىآورد وبا خويشتن مبارزه مىكند كه نمىدانم را هم وسيلهء خود نمايى قرار مىدهد وحقيقتا نمىداند كه در قاموس رشد وكمال يكى از معانى نمىدانم سرخاب وسفيداب آرايش خود نبوده ونخواهد بود . ما در مباحث مربوط به حيرت در مجلد ششم از ص 642 تا ص 650 مطالبى را تحت عناوين زير مطرح كرده‌ايم ، مراجعه شود :
قسم يكم حيرت ابتدايى وسطحى .
قسم دوم - حيرت مولود جهل .
قسم سوم - حيرت ناشى از شك وترديد . اطمينان بىاندازه وارزيابى مطلق در دانستنىهاى محدود حيرت را به شكل عامل ناراحت كننده درمىآورد .
قسم چهارم - حيرت در كنار دانستنىها .
قسم پنجم - حيرت ما فوق دانش وانديشه .
قسم ششم - حيرت عالى وايده آل . با مراجعه به آن مباحث ملاحظه خواهيد فرمود : اكثر نمىدانمهايى را كه از سير كنندگان مراحل اوليهء دانش مىبينيم ، اگر در راه مىدانمها وبراى جستجوى دانستنىها گفته نشود ، جز آراستن وپيراستن

270