اين زيبايى از كدامين نيروى درونى بر ما وارد مىگردد و ما را بهره مند مىسازد ؟ زيبايى در روح ما چه اثرى مىگذارد ؟ در انواع گوناگونى از موضوعات كه ما را به خود جلب كرده و ما با كلمهء زيبايى كه مفهوم بسيار وسيعى است انعكاسات روحى دريافت مىكنيم ، كدام يك از آنها در سطح طبيعى شخصيت ما ، و كدام يك در سطح عميق شخصيت ما تأثير مىگذارد ؟ اينها مسائلى هستند كه براى انسان شناسان قرن فعلى ما هنوز به طور دقيق مطرح نشده است ؟ و نمىخواهند در بارهء اين مسائل كه به انديشه هاى عميق و يك قلب پاك نيازمند است تفكر كنند .
دريغا كه روح با عظمت انسانى در اين زندگانى هر گونه تغذيه را در پيش رو مىبيند ، بدون انديشه و محاسبه در باره آنها اختيارا يا اجباراً آنها را تغذيه مىكند .
مگر نبايد بدانيم كه در اين شب تاريك كدامين گلها را زير پا لگدمال مىكنيم مگر نبايد به انسانها بفهمانيم كه تو چه اندازه و به چه كيفيت مىتوانى از زيبايىها بهره مند شوى ؟ خلاصه جلال الدين رومى در اين ابيات اشاره مىگويد :
< شعر > ( ( 1802 ) ) شرح گل بگذار از بهر خدا شرح بلبل گو كه شد از گل جدا < / شعر > شايد مىخواهد بپرسد كه : آن بلبل شيدا كه حتى از گل هم جدا مىشود ، باز به ترانه سازى خود مىپردازد چيست ؟ آن بلبل درونى كه براى او بهار و خزان همواره سر سبز و خرم است كدام است ؟ براى درك پاسخ جلال الدين دو بيت بعدى بايستى مورد دقت قرار بگيرد : مىگويد .
< شعر > ( ( 1803 ) ) از غم و شادى نباشد جوش ما با خيال و وهم نبود هوش ما ( ( 1804 ) ) حالت ديگر بود كان نادر است تو مشو منكر كه حق بس قادر است < / شعر > يعنى اين موضوعات و پديده هاى جهان كه همواره در روح ما تأثيرات و تحولات ايجاد مىكند ، گاهى ما را غمگين و گاهى ما را شادمان مىسازد . گاهى ما را در حيرت

782