كرده است . گمان نرود كه ناله و فرياد « نى » انسانى كه تا كنون در بارهء آن مطالب زيادى گفته‌اند ، يك مسئلهء شخصى بوده و يك نالهء مخصوص است كه فقط بعضى از افراد آن را مىشنوند و قابل گفتگو با همه كس نمىباشد اين يك اشتباه است ، بلكه فرياد اين « نى » بسيار رسا بوده و آن چنان منشا اثر است كه ميليونها افراد انسانى را با اشكال مختلف چه در صورت عباد و چه در صورت نيكو كاران اجتماعى و چه در شكل شهداى راه خداوندى . . . به سوى خدا جلب كرده است ، اگر چه از حيث شدت ضعف در افراد انسانى گوناگون مىباشد . به اضافهء اين كه خداوند استعداد شنوايى مزبور را به همه كس عنايت فرموده است ، نهايت امر اين است كه موانعى از خود افراد ، يا اجتماعى كه در آن زندگى مىكنند بروز كرده گوش شنوائى را از آنها سلب مىنمايد .
تفسير ابيات يازده بيت فوق داراى مطالب گوناگونى است كه كاملًا به همديگر مربوط مىباشند :
فرياد « نى » مانند « نى » هاى معمولى نتيجهء دميدن باد در آن نيست ، بلكه ناشى از آتش عشق است ، و فقط ما نيستيم كه « نى » را به ناله درمىآوريم ، بلكه طبيعت خود روح انسانى براى نواختن نواى « نى » عشق سوزانى دارد ، همچنان كه فقط فرد انسانى نيست كه مىرا جوشانيده و از خوردن آن مست مىشود ، بلكه خود مىبراى مست كردن اين انسان عاشقانه مىجوشد . اين « نى » انسانى تأثير دو جانبه دارد : هم اندوه فراق و جدايى را به هيجان درمى آورد ، و هم شور و نشاط عشق به وصول را در ما نمودار مىسازد .
روح انسانى مانند « نى » معمولى دو دهانه دارد :
يك دهان مربوط به خداست ، مانند اين كه خدا در آن مىدمد و صدايش در فضا روح ما مىپيچد ، دهان ديگر سطح مجاور روح با

24