هنگام عشق تمام شخصيت باخته شده است ، و چون باخته شدن شخصيت به طور طبيعى زشتىهاى معشوق را ناديده گرفتن و حذف كردن است ، لذا موقعى كه عشق و لو يك نقطه تنزل پيدا كرد آن زشتىهاى حذف شده دو باره نمودار مىگردد ، در اين حال عاشق متوجه مىشود كه در راه عشق ، شخصيت ، يعنى يگانه سرمايه موجوديت خود را از دست داده بود ، با اين كه معشوق داراى چنين زشتىها بوده است ، چرا اين زشتىها را ناديده گرفته است ؟ بدينسان احساس آن زشتىها باعث شكنجه بيشتر مىگردد .
ولى اگر عاشق بتواند از همان عشق مجازى عبور كرده به عشق حقيقى برسد ديگر براى او نزولى وجود ندارد .
عشق پادشاه به كنيز هم از مراحل مجازى عبور كرده بود .
در معناى بيت دو احتمال مىرود :
احتمال اول - مىگويد عشاق حقيقى موقعى جام شادمانى را مىنوشند كه با دست معشوق كشته شوند ، بنا بر اين بايد بگوييم ، اين بيت معناى مستقلى را گوشزد مىكند ، زيرا مضمون ابيات قبلى و بعدى مربوط به كشته شدن زرگر بدست شاه بوده است كه به كنيزك عشق مىورزيد .
احتمال دوم - اين است كه گفته شود : عشاق موقعى از باده فرح سر مست مىشوند كه معشوق خود را آن چنان به خود نزديك بدانند كه روح او را از كالبد تن آزاد كرده با روح خويش متحد بسازند ، اين احتمال در باره عشق معمولى بعيد به نظر مىرسد ولى در عشق الهى وقتى كه عشق انسانى به خدا به حد اعلا رسيد ، خداوند او را به بارگاه خود رهنمون مىسازد .
سپس با يك نظر ادبى مىگويد : اگر ديدى كه خون قرمز معشوق در راه عشق ريخته شد ، گمان مبر كه آن خون است ، بلكه گل سرخ است . چنان كه هر كسى كه در راه عشق مست شد ، نمىتوان گفت او مجنون است ، مست عشق مقامى بس والاتر از عقل دارد . [1]

[1] رجوع شود به مسائل عشق .

139