إسم الكتاب : تفسير ونقد وتحليل مثنوى جلال الدين محمد مولوى ( عدد الصفحات : 848)

< شعر > ( ( 78 ) ) از خدا جوييم توفيق ادب بىادب محروم ماند از لطف رب < / شعر > ادب از الطاف خداوندى است فساد انسان بىادب را به آتش تشبه مىكند ، كه مىتواند جهانى را بسوزاند . البته از نظر واقعى چنان كه يك انسان كامل مىتواند اجتماعى را پيش ببرد و موجبات سعادت جامعه بلكه دنيايى را فراهم كند ، همچنين يك انسان فاسد مىتواند جامعه بلكه دنيايى را به آتش بكشد . هر دو نمونه در تاريخ به طور فراوان وجود دارد . رديف پيامبران و اولياء الله كسانى بودند كه جوامع بلكه انسانها را به سوى سعادت سوق دادند . چنان كه انسانهاى اهريمن صفتى هم وجود داشته‌اند كه مانند چنگيز و نرون و اتيلا و ساير متفكرين فاسد الاخلاق و شهرت پرست جوامعى را به آتش كشيده‌اند .
زيرا چنان كه در آينده بررسى خواهد گشت ، يك فرد انسانى اگر چه مولود محيط و ساختهء اجتماع خودش است ، و لكن با اين حال انسان است نه يك بوته گياه كه نتواند پس از ساخته شدن در عوامل خود تاثير و تصرف كند ، آرى او گياه نيست ، او انسان است ، جويبارى ديده مىشود كه از اقيانوس محيط و اجتماع جدا شده است ، ولى مىتواند همان اقيانوس را تيره و تار يا بر عكس بسيار عالى و زلال بسازد .
انسانى كه داراى ادب درونى است هر چند كه مرتكب تبه كارى شود ، هر چند كه خود را گاهى ببازد ، ولى بالاخره آن ادب روحى او را از سقوط نجات خواهد داد ، در داستان حر بن يزيد رياحى مىخوانيم كه اين مرد به عنوان مبارزه و گرفتن حسين بن على عليه السلام و سپردن آن به دست خونخواران تاريخ بشرى ( ابن زياد ) بيرون آمد ، در مقابل حسين عليه السلام قرار گرفت ، آن چنان كه دو دشمن خونى رو در روى همديگر مىايستند ، هنگام نماز رسيد ، حسين عليه السلام فرمود : تو برو يك طرف با افراد خود نماز بگذار ،

97