و بهره بردارى از قواى عضلانى در امتداد زندگانى است . و تا كنون هيچ يك از پيامبران الهى و مصلحين و اولياء اللَّه ديده نشده است كه بنشيند و دست روى دست بگذارد و بگويد من به خداى خود توكل كرده‌ام ، و خدا همه كارها را انجام خواهد داد .
وسايل و مهارتهاى در مقابل مقدرات خنثى مىگردند 3 - گفته مىشود : ما هزاران مردم هشيار و عاقل را ديديم كه در زندگانى به هزاران وسيله تشبيث كردند ، و هر گونه چاره جويى در امور را مىدانستند ، ولى اسكنجبينهايشان صفرا مىآورد ، و روغن بادامهايى كه تهيه مىكردند خشكى مىنمود ، آنان از بلايى به بلاى ديگر رو مىآوردند .
براى بهبود زندگانى تقلاها مىكردند ، ولى در حقيقت از مار رهايى پيدا مىكردند ، اما به چنگ اژدها مىافتادند .
ما اين مطلب را انكار نمىكنيم ، ولى چيزى كه هست اين است كه اين محروميت كه دامن گير افراد فراوانى مىگشت ، علتش منحصر در مسئلهء قضا و قدر اجبارى نبوده است زيرا گاهى فساد جامعه آنان را از رسيدن به مقصود باز مىداشت ، گاهى طمع مال زيادتر يا مقام والاتر آنها را كور و كر مىكرد . گاهى در تشخيص وسايل افراطگرى مىنمودند . به اضافهء اين كه در مقابل اينان افراد فراوانى هم نتيجهء سعى و كوشش خود را كاملًا به دست مىآوردند .
و اما اگر دقت بيشترى كنيم خواهيم ديد مطابق اين آيهء شريفه كه مىفرمايد :
« نحن قسمنا بينهم معيشتهم » .
( ما هستيم كه روزىهاى آنها را ميانشان تقسيم كرده‌ايم ) .
خصوصيت محيطها و نيروهايى كه وسيلهء تحصيل موقعيت مادى و يا معنوى در زندگانى است ، براى افراد انسانى مختلف و محدود و معين است . و اين مسئله‌اى است كه هيچ كس نمىتواند منكر آن بوده باشد .
ولى با اين حال براى به دست آوردن همان معيشت مقسوم و پيش بينى شده ،

425