إسم الكتاب : تفسير ونقد وتحليل مثنوى جلال الدين محمد مولوى ( عدد الصفحات : 848)

< شعر > باده در جوشش گداى جوش ماست چرخ در گردش اسير هوش ماست < / شعر > البته در اين بيت مطلب ديگرى هم هست كه در موقع شرح آن توضيح خواهيم داد .
تفسير ابيات مىگويد : اين بانگ را كه « نى » انسانى سر داده است ، معلول باد و فشار نفس آدمى نيست كه « نى » هاى معمولى را به فرياد در مىآورد ، بلكه آتش محبت و عشق الهى است كه اين « نى » را به صدا در آورده است . و نيست باد آن كس ، كه اين آتش عشق الهى را ندارد ، زيرا ارزش هستى انسانى بستگى به شخصيت او دارد . و شخصيت انسانى آن گاه مىتواند بروز نموده به ثمر برسد كه رابطهء خود را با خدا دريابد و هنگامى كه رابطهء خود را با خدا دريافت ، خواهد ديد كه بدون عشق و پرستش خدا ، هستى و نيستىاش يكسان ، بلكه عدمش به ز وجود است ، زيرا او با اين جهل و حركات حيوانى خالصى كه دارد از تكاپو در راه وصول به آن هدف ( كه براى آن قدم به اين جهان گذاشته است ) ، امتناع ورزيده است .
< شعر > ( ( 11 ) ) نى حريف هر كه از يارى بريد پرده هايش پرده هاى ما دريد ( 1 ) < / شعر >

( 1 ) پرده نوا ، گاه ، اصطلاح موسيقى است . مانند پردهء خراسان ، پردهء بلبل ، پردهء قمرى ، پردهء عراق ، پردهء چغانه ، پردهء ديرسال ، پردهء ياقوت ، پردهء خرم ، پردهء نوروز ، پردهء عشاق و به اصطلاح خاص نام دوازده آهنگ است كه هندو شاه نخجوانى نام آنها را در ابيات زير آورده است : < شعر > نوا و راست و حسينى و راهوى و عراق حجاز و زنگله و بوسليك با عشاق دگر سپاهان و باقى بزرگ و زيرافكند < / شعر > اسامى همهء پرده هاست بر اطلاق فرهنگ فارسى تأليف آقاى دكتر محمد معين ، فرهنگ فارسى كه ذيل واژهء پرده . .

17