شغله بالأهم فالأهم .
و در امت محمديه ( ص ) مثل اين انصاف خضر از پيغمبر ما نسبت به امتش ظاهر شده است در حديث إبار نخل [1] كه رسول ( ص ) به اصحابش فرمود : أنتم اعلم بامور دنياكم . و شك نيست كه علم به شيئى مطلقا چه جزئى باشد و چه كلى بهتر از جهل به آن شيء است . لذا خداوند خويشتن را مدح فرمود به اينكه * ( إِنَّه بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ) * پس رسول الله اعتراف فرمود كه اصحاب او در مصالح دنيا اعلم از او هستند زيرا او را خبره و آگاهى به اين گونه مصالح دنيا نيست چه اينكه آن علم ذوق و تجربه است و براى دانستن اين علم فارغ نگرديده است بلكه مشغول به اهم فالاهم بود .
فقد نبّهتك على أدب عظيم تنتفع به إن استعلمت نفسك فيه .
پس من تو را تنبيه كردم بر أدب عظيمى كه اگر نفست را در آن به كارگيرى از آن بهره خواهى برد .
و قوله : * ( فَوَهَبَ لِي رَبِّي حُكْماً ) * يريد الخلافة * ( وَجَعَلَنِي من الْمُرْسَلِينَ ) * يريد الرسالة : فما كلّ رسول خليفة . فالخليفة صاحب السيف و العزل و الولاية و الرسول ليس كذلك إنّما عليه البلاغ لما أرسل به : فإن قاتل عليه و حماه بالسيف فذلك الخليفة الرسول . فكما أنّه ما كلّ نبي رسولا ، كذلك ما كلّ رسول خليفة - أي ما أعطي الملك و التحكم فيه .
آن كه موسى عليه السلام فرمود : * ( فَوَهَبَ لِي رَبِّي حُكْماً ) * از حكم خلافت را اراده كرد و آن كه فرمود : * ( وَجَعَلَنِي من الْمُرْسَلِينَ ) * . رسالت را اراده كرد . پس هر رسولى خليفه نيست . پس خليفه صاحب سيف و عزل و ولايت است و رسول ، اين چنين نيست بلكه وظيفهء او بلاغ يعنى رساندن آن چيزى است كه بدان إرسال شده است . پس اگر بر آن چه بدان إرسال شده است قتال كند و آن را به شمشير حفظ كند پس اين شخص خليفهء رسول است .
يعنى خليفه اى است كه رسول است .

[1] إبار يعنى تلقيح درخت ، تأبير نخل ، گرو زدن نخل . حديث ابار اين است كه نقل شد جمعى خدمت حضرت رسول بودند حضرت فرمودند امسال ابار نكنيد بالنتيجة محصول خرماى آن سال كم شد . جناب علامه فرمودند : حديث ابار حديثى است كه به تواتر رسيد ولى ممكن است از حضرت رسول پرسيدند ابار بكنيم حضرت فرموده‌اند شما به مصالح دنيا از من اعلميد .

567